Rasadhane-i Âmire`nin kuruluşu ve faaliyetleri: 1868-1922

Abstract

Bu tez çalışmasında Osmanlı bilim tarihi açısından oldukça önemli bir noktada yer alan Rasathane-i Âmire'nin gelişimi ve faaliyetleri incelenmiştir. 1868 yılında Avrupa rasathanelerinin teşvikleriyle kurulan Rasathane'nin ülkemizde modern meteoroloji, astronomi ve deprem bilimlerinin benimsenmesinde oynadığı rol araştırmanın esasını oluşturmuştur. Klasik dönem rasathane kavramına kısaca değinildikten sonra Osmanlı Devleti'nde Batı bilimselliğinin bir yansıması olan kurumun yeni uygulamaları üzerinde durulmuştur.Rasathane-i Amire'nin teknik donanımı, binası ile memurları hakkında bilgi verilmiştir. Meteorolojik gözlemlerin yanısıra mevcut imkânlarla astronomi ve deprem çalışmaları da yürüten kurumun uluslararası camiadaki önemine değinilmiştir. Kuruluşundan itibaren yaşadığı sorunlara ve maddi sıkıntılara rağmen uzun yıllar ayakta kalmayı başaran Rasathane'nin 1909'da yıkılışı ve 1911'de yeni bina ve donanımıyla tekrar faaliyete geçişi anlatılmıştır. Bugün Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü olarak varlığını sürdüren kurumun Osmanlı Devleti döneminden ne tür bir miras devraldığı sorusuna açıklık getirilmeye çalışılmıştır.

This thesis comprises institution of the Imperial Observatory and its activities that is very important for the Ottoman history of science. The role played by this observatory which is built by the encouragement of European observatories in 1868 in the adoption of modern meteorology, astronomy and science of earthquake constitutes the basis of this research. After mentioning the concept of Observatory in classical period briefly, we emphasize the new practices of the institution which is a reflection of the Western science in Ottoman Empire.With the building of the Imperial Observatory officers were informed about the technical equipment. The Institution which carry out meteorological observation as well as astronomical and seismic studies with opportunities available also mentioned the importance of international area. Since its establishment, despite its problems and financial difficulties, the collapse of the institution which survived for many years, in 1909 and its re-established in 1911, the new building and equipment described in the thesis. The question what kind of a legacy the institution that survives today as Boğaziçi University Kandilli Observatory and Earthquake Research Institute has inherited from the Ottoman Empire period is clarified.