Yeni Kafkasya dergisinde İdil-Ural, Türkistan, Türk-Rus münasebetleri (1923-1927): (inceleme-metin)

Abstract

Yeni Kafkasya, Mehmed Emin Resulzade önderliğinde Eylül 1923-Ekim 1927 yılları arasında, İstanbul'da on beş günde bir yayınlanan ilmi, içtimai ve siyasi dergidir. Ana vatanından uzakta muhacerette bulunan Kafkasyalı Türklerin ilk yayın organlarından biri olan Yeni Kafkasya, Sovyet Rusya'nın Müslümanlar üzerindeki politikalarının dile getirildiği bir dergidir. Yeni Kafkasya, her ne kadar Kafkasya odaklı bir dergi olmakla birlikte İdil-Ural ve Türkistan hakkında da önemli bilgiler ihtiva etmektedir. Çünkü Türkistanlı, Kazanlı ve Başkurdistanlı yazarlar Türkiye'de kendi müstakil dergileri olmadığı için 1923-1927 yılları arasında bu dergide kendilerini ifade etmişlerdir. Kendi toplumlarıyla ilgili problemleri, meseleleri burada dile getirmişlerdir. Yeni Kafkasya dergisi Türkistanlılar ve İdil-Urallılar için söz konusu yıllarda bir hitabet kürsüsü vazifesi görmüştür. Bunun yanında söz konusu dönemdeki Türk-Sovyet ilişkileri hakkında ilk elden bilgiler edinebilmekteyiz. Bu bölgelerden gelen aydınların fikirlerini de bu dergide okuyabilmekteyiz. Bu kadar önemli olmasına rağmen şimdiye kadar yapılan çalışmalarda bu hususlar incelenmemiştir. Dolayısıyla, bu çalışmanın gayesi Yeni Kafkasya dergisinde İdil-Ural ve Türkistanlı aydınların yazılarını tespit etmek ve bu suretle bu döneme ait fikri, siyasi, içtimai gelişmelerin aydınlatılmasına katkı sunmaktır. Araştırmada İdil-Ural, Türkistan ve Türk- Sovyet münasebetlerine dair dergide yer alan makale ve haberler tespit edilip analizleri yapılmış, makale yazarlarının ayrıntılı biyografileri oluşturulmaya çalışılmıştır. Ayrıca bu makaleler Latin alfabesine aktarılmıştır.

Yeni Kafkasya (`New Causaus`, September 1923-November 1927) was the earliest and a very important Soviet Muslim émigré journal published in Istanbul. It was a bi-monthly, 16-page Turkish Journal wrilten in Arabic alphabet. Yeni Kafkasya was founded by Azerbaijani émigré Mehmed Emin Resulzade. The magazine, with its focus on the Caucaus, opened its pages to intellectuals from other Turkish regions and they became their voice. In its pages, we can see Soviet policy followed in Azerbaijan, Volga-Ural region, Turkestan and Crimea. The journal include important clues concerning Turkish-Soviet relationship at that period. In addition, we are able to read the ideas of intellectuals from these regions in this journal. Although the articles about Tatar and Turkestani events are so important, these aspects have not been studied so far. This research, therefore, firstly focused on the biographies of journal authors of Tatar, Bashkir and Turkestani origin. Then, determined the articles related to these subjects, analyzed their contends and these articles are transferred into the Latin script. At the end of the thesis, the list of the articles were given.