Diyarbakır ilinde genişletilmiş bağışıklama programında mevcut durumun tespiti ve geliştirilmesi

Abstract

3. ÖZET DİYARBAKIR İLİNDE GENİŞLETİLMİŞ BAĞIŞIKLAMA PROGRAMINDA MEVCUT DURUMUN TESPİTİ ve GELİŞTİRİLMESİ Dr. Nevzat AYTEKİN Giriş ve Amaç: Bağışıklama, çocukluk çağı hastalıklarının en önemli önleme ve kontrol yöntemi olarak önemini korumaktadır. Bu çalışma Sağlık Bakanlığı tarafından yürütülen bağışıklama programını Diyarbakır ilinde değerlendirmek için yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Diyarbakır ilinde bulunan 65 sağlık ocağı ve` 3 Ana ve Çocuk sağlığı- Aile Planlaması Merkezi (AÇSAP) çalışmaya dahil edilmiştir. Verilerin toplanması için bir veri toplama formu geliştirilmiş, aynı zamanda sağlık ocakları ve AÇSAP merkezleri tarafından il sağlık müdürlüğüne gönderilen 2002 yılına ait bildirim formlarından veri toplanmıştır. Sağlık kurumları il merkezinde, ilçe merkezlerinde ve köylerde bulunmalarına göre sınıflandırılmış ve soğuk zincir sistemi, aşı lojistiği, kayıt ve bildirim sistemi, kaçırılmış fırsatların önlenmesi, 0-1 1 aylık çocukların BCG, DBT, oral polio, kızamık, hepatit B ve doğurganlık çağı kadınların tetanos toksoid aşı oranları, DBT1-DBT3 ve DBT1 -kızamık aşıya devamsızlık oranları, DBT1-oral polio 1 uyum oranları, sağlık kurumlarının aşılama yeteneği ve sağlık personelinin aşılama performansı bir skorlama metodu geliştirilerek değerlendirilmiştir, istatistiksel analizde Ki-kare, Mantel-Haenszel ve Fisher'in kesin testi kullanılmıştır. Bulgular ve Tartışma: Sağlık kurumunun Diyarbakır kent merkezinde yerleşmesi ve düzenli ev gezisi ile aşılama yapması soğuk zincir aşı lojistiği, kayıt bildirim sistemi, kaçırılmış fırsatların önlenmesi, aşı oranlarının yüksekliği, devamsızlık oranlarının azaltılması, aşı uyum oranlarının optimal düzeyde olması, sağlık personelinin aşılama performansını olumlu etkilediği, nüfus büyüklüğünün çalışan personel başına düşen nüfus olarak standardize edilse bile yukarıda bahsedilen konular üzerinde etkili olmadığı görülmüştür. Sonuçlar: Aşılama hizmetlerinin planlı bir şekilde ve ev ziyaretleri ile yapılması aşılama hizmetlerinin kalitesinde ve bağışıklık oranlarında yükselme sağlayacaktır. Anahtar Kelimeler: Bağışıklama, aşılama, sağlık hizmetleri, soğuk zincir, kayıt bildirim sistemi, kaçırılmış fırsatlar, aşı oranı, gezici hizmet, performans, skorlama.

4. SUMMARY EVALUATION OF THE CURRENT STATE AND IMPROVEMENT OF EXPANDED PROGRAMME ON IMMUNIZATION IN DİYARBAKIR PROVINCE Nevzat AYTEKİN Background: Immunization remains as the primary strategy in both the control and prevention of common childhood diseases. The purpose of this study was evaluate how the immunization programme of Ministery of Health is implemented in Diyarbakır Province in the southeastern region of Turkey. Methods: Sixty five primary health care centers (sağlık ocağı) and three mother and child health-family planning centers (MCH-FP) in Diyarbakır Province were recruited into this study. Data were collected with a questionnaire that is built up for this study and also reported data were collected from primary health centers and MCH-FP centers to local health autority in the year 2002. Health centers were classified according to their localities as province center, sub-province centers and villages. Status of health centers was evaluated about cold chain system, vaccine logistics, recording and reporting system of vaccination services, avoiding of missed opportunities in immunization, coverage of vaccines (BCG, DPT, oral polio, measles, hepatit B in 0-11 months of age children, and tetanus toxoid coverage in women in reproductive age) drop-out rates DPT1-DPT3 and DPT1 -measles, fitting rate between DPT1 and oral poliol coverages, vaccination ability of centers, individual work performence of health workers by improving scoring methods. Chi square, Mantel- Haenszel and Fishers exact test were used in statistical analizes. Results and Discussion: Location of health centers in province center and implementation of vaccination on regular home visits as a strategy make positively significant differences on the status of cold chain system, vaccine logistics, recording and reporting, and avoiding missed opportunities on vaccination and vaccination coverage, reducing drop-out rates, fitting rates of vaccination and individual work performences. Population size that health centers were responsible for vaccination service, even standardized proportioning of the population to health workers have been applied, did not make significant differences issues mentioned above. Conclusion: Good planned vaccination services and door-to-door vaccination strategy will increase the quality of the vaccination services and the coverage of immunization. Key Words: Immunization, vaccination, health services, cold chain, recording and reporting system, missed opportunities, vaccine coverage, home visit, performence, scoring.