Patara erken dönem boyalı seramiği

Abstract

ÖZET Hitit yazılı kaynaklarında anılan Lukka ülkeleri ve Lukka adamları hiç kuşkusuz Likya ülkesi ve halkıdır. 13.yy. Mısır Firavunu URamses dönemine ait Amama yazılı kaynaklarında Luku sözcüğüyle geçen budunun Likyalılar olması gerekir. Çünkü Mısır yazılı kaynakların Lukulaf ı Hititlerin müttefiğidir. Bu yüksek lisans çalışmamda amacım, incelediğim, Patara Nekropol kazılannda ele geçen protogeometrik konsantrik daireli seramiklerle, tarih sayfalarında 13.yy' dan beri var olan ama en erken seramikleri 7. yy ' dan erkene çıkmayan halkın, yaşadığı düşünülen karanlık dönemini bir parçada olsa aydınlatabilmektir. Malzeme 1990 yılların başında Tepecik Nekropolu nün kırmızı toprağı üzerinden gelen dip seramiğidir. Sağlam formlardan yoksun materyal, çoğunlukla konsantrik daire bezeğine sahip kırık parçalardan oluşur. Konsantrik daireli erken parçaların yanında kentin seramik sanatının tümünü anlayabilmek için 6 yy/a kadar bütün malzeme ele alınmıştır. Böylece stratigrafi problemine çözüm getirilmeye, diğer atölyelerle karşılaştırılarak, parçalarımız tarihlendirilmeye yerli ve ithal seramiğin ayırımına ve ilişkili olduğu atölyelerin tespitine, Patara mn seramik sanatındaki çizgisinin anlaşılmasına çalışılmıştır. Vurgulu omuz profili üzerinde şua motifli parça 7. yy sonu, 6.yy. başı Karia kaplanyla benzerdir. En yakın parelelini Rodos'ta bulur, bu örnekten az da olsa farklılık gösterir. Patara'da Rodos ithali bir amphoradan parçalar 6.yy. da mevcuttur. Daha erken dönem, Rodos'tan ithal seramiğe kentimizde rastlamamız mümkündür. Nek.21'de elegeçen oinochoe, İon açık zeminli, kuşaklı kapların Patara da 7.yy. yansımasıdır. Özensiz isçiliği ile yerel yapımdır. Silindir şeklindeki formu ile Patara krateri dönemin Attik, İon ve Karia kraterlerinden ayrılır. Frizsel anlamda bezemesi tekrarlanan bezeği ile İonia özelikleri gösterir. Formuyla ve bezemedeki farklılıkla Patara atölyesinin geç geometrik yerel üretimidir. Ayrıca 8. yy sonu 7. yy başına tarihlenen bir skyphos parçası ise Lefkandi örnekleri ile ilişkilidir. Bu dönemde Patara atölyesinin diğer kentlerle olan bağlantısını ortaya koyması bakımından da önemlidir. Erken dönem konsantrik daireler geç dönem olanlardan kolaylıkla ayırt edilir. Sayıca fazla ve çapla büyük, konsantrik daireli kulplu parça, protogeometriğin kadın gömütlerinde, kullanılan karından kulplu amphora örneğidir. Benzer hamur yapısının nekropolümüzde çok sayıda boyasız keramikte görülmesi yerel atölye üretimi olduğunun göstergesidir. Konsantrik dairelilerin birVI kısmının geç protogeometrik, geçiş, 9.yyın ilk yıllarına tarihlendirilmesine karşın seramik sanatında geç geometriğe kadar bir boşluk söz konusudur. Bu zamansal boşluk, örneğin olgun geometrik seramik parçalarının yokluğu Tepeciğin kazılması ile açıklığa kavuşacaktır.

VI1 SUMMARY The people and land of Lukka which were mentioned in the Hittite texts are the people and the land of Lycia without any doubt. The people called Luku in Tell el Amama texts, from the period of Egytion Pharaoh, Ramses 2 in the 13th century B.C. ougth to be Lycians. The aim of this study to illumine the dark ages of the Lycian people, which was dated between 13th to 7th century B.C., by the help of the protogeometric pottery fragments, that were found from the necropolis excavations in Patara. The material was found out from the lowermost level of the Tepecik excavations in 1990. Although the majority of the atifacts are very fragmentary and not give any idea about the whole shape of the pottery, they are mostly decorated with concentric circles. However in this study not only the fragments with concentric circles but the other pottery fragments, dated till to 6th century B.C., was examined as well. Thus, the statigraphical problems of the site is tried to be unearthed. And also, by the help of the material, it is tried to search some answers, about import and local workshops in this era. On the whole, by this study, it is aimed to make clarify the art of pottery in Patara. A fragment which has ray decorations on stressed shoulder profile is similar with the Carian cups, and its possiple to find the closest examples in Rhodos; in despite of it there are some differences from the Patara fragment. Another import sample from Rhodos is a fragment of an amphora, dated to the 6th century B.C. The earlier samples from Rhodos can also be seen in Patara. The fragment of an oinochoe which had been unearthed from Nek 21, is a reflection of an Ionian light ground pottery with band decoration from the 7th century B.C. in Patara. The careless workmanship of the fragment can be the traces of the local production. Another fragment which gives cylindric krater form is distinguished from Attica, Ionian or Carian kraters. This piece shows the similarities with Ionian potteries by its repeated decoration. However, according to its shape and slightly different decoration, it must be a late geometric piece from the workshop of Patara. In addition to these pieces, another fragment dated to the end of the 8th century and begining to the 7th century B.C., is related with the Lefkandi pottery. This period is important to put out relations of Patara with other workshops. The concentric circles of the early period can easily be distinguished from the later ones. If circles are numerous and have large diameter, it would have dated to the protogeometric period.VI11 The handled fragment from Patara is a piece from a belly amphora, dated to the protogeometric period and as it is used to, it probably came fom an a female grave. ITie existence of similar clay in numerous undecorated fragments from Patara shows also the posibility of the existence of the local production center in or around the city. Although the concentric circles are dated from late protogeometric, transition and begining of the 8th century B.C., there is a hiatus in art of pottery till to late geometric period in Patara. This hiatus can be Riled with further excavations in Tepecik.