Lykia orografisi (dağ coğrafyası)

Abstract

VI ÖZET Anadolu'nun güneybatı köşesinde konumlanan, bugünkü adıyla Teke Yarımadası, Antik Dönem' de Lykia olarak bilinmektedir. îö 2. binyıla kadar geri giden yazılı kaynakların ve arkeolojik envanterin gösterdiği gibi Lykia, kendine özgü politik ve kültürel bir gelişmeye sahne olmuştur. Bu sahnenin dekorunda en belirgin öğeyse kuşkusuz dağlardır. Nitekim, taşıdıkları özgürlük bilinci antik yazarlarca destansı bir çok hikayeye konu edilen Lykia' lılar, dağlarının oluşturduğu kalkanla, Kroisos'a, Harpagos'a, Melasandros'a, Aleksandros'a, Mithridates'e ve Brutus'a karşı, kimi zaman trajik yenilgilerle sonuçlansa da, övgüye değer bir savunma gösterebilmişlerdir. Dağlar Lykia' linin manevi dünyasında da önemli bir yer tutmuş gözükmektedir. Bu olgu en açık olarak Lykia' run kendine özgü kaya mezarlarında karşımıza çıkmaktadır. Bu yöndeki diğer bir veri de Lykia dağlarım konu alan mitoslardır. Bunlardan en önemlisi olan ve Homeros'tan Platon'a sayısız yazarın ilgisini çeken Khimaira, söz konusu mitos kimliğini, Batı dünyası tarafından yeniden keşfedildiği 19. yy. 'a kadar korumuştur. Dağlar Lykia'lılarm politik kaderlerini, kültürel ve sosyal kimliklerini belirlediği gibi, onların sosyo-ekonomik yapılarında da belirleyici olmuştur. Batı Tauros'lanna dahil edilen Lykia dağlan birbirine paralel uzanan üç ana kütleden oluşmaktadır. Bu kütleler arasında oluşan ovalar, yine bu dağlar sayesinde yıl boyu sulanarak tarım için verimli araziler sunmaktadır. Bunun dışmda 1500-2000 m rakımda yetişen ve gemicilik için hayati önem taşıyan sedir, Lykia' mn en önemli zenginlik kaynaklarından biridir. Lykia'nın tarihsel ve kültürel coğrafyasını anlamak açısından oldukça önemli olan dağlar, bu önemlerine karşın yeterince araştırılmamıştır. Bunun en belirgin kanıtı Lykia orograf- yasma ilişkin 100 yılı aşkın bir süredir koruna gelen yanlışlar yumağıdır. Lykia oronyma'smda. (Dağ isimleri) süre giden yanılgıların giderilmesinde ilk veriyse 1994 yılında Patara'da bulunan Stadiasmus Patarensis Anıtı'ndan (Patara Yol Kılavuz Anıtı) elde edilmiştir. Bu veriden hareketle Lykia Oronyma'sı daha sağlam bir temele oturtulabilmiştir. Bu çalışmanın amacı, bölgenin politik, kültürel ve ekonomik tarihini antik kaynaklar, nümismatik ve epigrafik veriler ışığında inceleyerek Lykia Orografyası'nı irdelemektir.

SUMMARY That which lies on the southeastern comer of Asia Minor, which is now Teke Peninsula, was named Lycia in the Antiquity. As revealed by the written documents which go back to 2nd millennium BC, as well as archeological evidence, Lycia became a peculiar stage of cultural and political development of herself. As to the most evident elements within the very scenery of that stage, those are no doubt the mountains of Lycia. As a matter of fact, the Lycians whose consciousness of freedom had been made a subject of numerous legendary stories, could show praiseworthy defences mat should be esteemed, against Croesus, Harpagus, Melasander, Alexander, Brutus and Mithridates as well, by the means of prophylaxis which the Lycian mountains supply. Mountains, moreover, seem to play an important role in the moral life of the Lycians. Such a phenomenon can easily be traced in their peculiar rock-tombs. Within that theme myths related to the Lycian mountains such as Chunaera, Cragus and Solyma may be seen as an other evidence. Of those the most well-known Chimaera, which attracted the interest of numerous ancient writers from Homer to Plato, preserved the mythological genuine of itself in question till down 19th century when it was rediscovered by the western scholars. Mountains determining the Lycians' political fate, as well as their cultural and social identity had a prominent role in their socio-economic structure. The Lycian mountains lying in tile western Taurus are formed into three principal chains which run parallel to each other extending from northeast to southwest. The alluvial plains which are broken by those chains being watered by the rivers which the mountains generate all the year round, have provided the most favorable areas for agriculture and urbanism. Furthermore, the products of Lycia, naturally, were gathered from that mountainous region. Its principle source of wealth was its forests, containing the pines which still clothe the slopes of the great ranges, as well as a variety, cedar which grows up at the altitude between 1500 and 2000 meters, and also has a vital importance for ship-building. In spite of significance for analysing the cultural and historical geography of Lycia, the Lycian mountains are not well-studied. One can see the mistakes related to the Lycian Orography which were preserved for over than one hundred years as an evident proof for such a state of investigation. Nevertheless, Stadiasmus Patarensis discovered in 1994 gave way topioneer investigations in order to solve those problems; so that the Lycian Oronyma can be reconstructed on a more accurate base. As a consequence, the main purpose of the thesis is to investigate Lycian Orography by analysing the political, cultural and economic history of the region by the means of ancient literary, numismatic and epigraphic evidence.