Ekoturizmin sosyo kültürel, ekonomil, yönetsel ve çevresel etkiler bakımından irdelenmesi: Antalya Köprülü Kanyon Milli Parkı örneği

Abstract

IX ÖZET Günümüzde sürdürülebilir turizm, yumuşak turizm, doğa turizmi, ekoturizm gibi sayılanın çoğaltabileceğimiz yeni turizm türleri ortaya çıkmıştır. Bunun nedenlerinden biri, turizmin temel hammaddesini, diğer sektörlerden daha fazla bağımlı olduğu doğal, sosyo kültürel değerler ve sürekli yüksek bir çevre kalitesinin oluşturuyor olmasıdır. Diğer bir neden de 'hızlı gelişen, kısa dönemli, plansız, denetimsiz, özel çıkarları gözeten, turisti yönlendirici, girişimcileri ve çalışanları yöreden olmayan turizm' olarak açıklanan kitle turizminin doğal alanlar üzerinde meydana getirdiği olumsuz etkilerin anlaşılmaya başlanmasıdır. Ekoturizmin ideal tanımına katılmamak neredeyse olanaksızdır. Çünkü kitle turizminin ekonomik ve sosyal yararlan olmasına karşılık, beraberinde pek çok sorun yarattığı da bilinmektedir. Ancak ekoturizm biçiminin mevcut ve potansiyel turizm bölgelerindeki etkilerinin neler olabileceğini araştırmak ve dikkatle değerlendirmek gerekmektedir. Bu bağlamda araştırmanın konusu; `Ekoturizmin, çevresel, sosyo kültürel, ekonomik ve yönetsel etkiler bakımından irdelenmesi; Antalya Köprülü Kanyon Milli Parkı Örneği`dir. Araştırmanın amacı ise; salt pazar mantığından hareket eden kitle turizminden farklı olarak, ekoturizmin doğal, sosyo kültürel değerleri temel aldığı yönündeki literatürdeki yaygın kabulün uygulama düzeyine nasıl yansıyabileceğini saptamaya çalışmaktır. Araştırmada ekoturizmin çeşitli tanımlarından yola çıkılarak çevresel, sosyo kültürel, ekonomik, yönetsel nitelikli ilkeleri irdelenmekte, teoride kendisine atfedilen ideal özelliklerinin yerine getirilip getirilemeyeceği tartışılmaktadır. Araştırma alanı olarak Antalya Köprülü Kanyon Milli Parkı seçilmiştir. Buranın seçilme nedeni, yörede halen ekoturizm adı altında etkinliklerin yapılıyor olması, Türkiye Biyolojik Çeşitlilik ve Doğal Kaynak Yönetimi Projesi ( Gef II Projesi ) çerçevesinde ekoturizm uygulamasına yer verilmesi ve alanın ekoturizm potansiyeline sahip olmasıdır. 36614 hektarlık bir alana sahip olan Köprülü Kanyon Milli Parkı bünyesinde 11 köy yerleşimi bulunmaktadır. Araştırma evreni olarak, alan içerisinde ekolojik, ekonomik, sosyo kültürel olmak üzere üç kriterin her birini temsil edebileceği düşünülen üç köy belirlenmiştir. Köylerde ve rafting şirketlerinde anket tekniği uygulanmıştır. Doğrudan gözlem ve yüz yüze görüşme yöntemleri kullanılmış, Weberci bakış açısıyla `ideal tip ekoturizm` ile araştırma alanındaki mevcut uygulamaların karşılaştırması yapılmaya çalışılmıştır. Köylerin kendi içlerinde homojen yapılan, ulaşım, engebe ve alan genişliği gibi nedenlerle köy muhtarı, ihtiyar heyeti, köy öğretmeni ve köyün ileri gelenleri anketin uygulanmasında öncelikle tercih edilmiş daha sonra rastlantısal olarak halk kesimine ulaşılmıştır. Ayrıca Biyolojik Çeşitlilik veDoğal Kaynak Yönetimi Projesi'nin yürütücüleri ve rafting şirket yöneticileri ile yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Araştırma alanında saha inceleme bilgileri fotoğraflar, haritalar ve yazılı ifadeler şeklinde derlenmiştir. Araştırma sonucunda ekoturizm için alınması gereken önlemler vurgulanıp öneriler geliştirilmeye çalışılmıştır. Anahtar Sözcükler: Ekoturizm, Kitle Turizmi, Turizm Pazarlaması, Gef-II, Korunan Alan, Milli Park.

XI AN ANALYSIS OF ECOTOURISM WITH RESPECT TO ENVIRONMENTAL, SOCIO-CULTURAL, ECONOMIC AND ADMINISTRATIVE DIMENSIONS: EXAMPLE OF ANTALYA KÖPRÜLÜ KANYON NATIONAL PARK A number of new tourism types such as sustainable tourism, soft tourism, nature tourism and, ecotourism have emerged in the last few decades. One of the reasons of this trend lies in the fact that the raw material of tourism depends more on natural, social and cultural assets than most of other sectors. Another important dynamic in the flourishing new methods of tourism is the change in attitudes about the negative impacts of mass tourism which can be described as a 'rapidly growing, short termed, unplanned, uncontrolled' type of tourism in which 'neither the enterpreneurs nor the employees are from the local people'. It is almost impossible to disagree with the ideal definition of ecotourism, because, although mass tourism might have some economic and social benefits it is also known that it arises a lot of problems, too. However, the impacts of ecotourism in existing and potential ecotourism destinations should be studied carefully. Within this context the topic of this study is; `An Analysis of Ecotourism with respect to Environmental, Socio-Cultural, Economic and Administrative Dimensions: Example of Antalya Köprülü Kanyon National Park`. The aim of the study is to find out in what ways the generally accepted assumption that ecotourism considers natural, social and cultural assets as its base on the contrary to mass tourism might be reflected at application level. In the study, environmental, socio-cultural, economic and administrative principals of ecotourism are analyzed with the help of different definitions; and it is discussed whether ecotourism could accomplish the ideal properties that are ascribed to it in theoretical debates. Antalya Köprülü Kanyon National Park has been chosen as the research area for three main reasons. First, there are currently tourism activities under the banner of ecotourism; second, the area is involved in G.E.F. Turkey Biological Diversity and Natural Resource Management (Gef II); and third the area has a potential for genuine ecotourism. There are 11 villages in the borders of the park which has an area of 36614 hectares. Three of these villages that would represent social, ecological, and economic dimensions of the area have been taken as research universe. A field survey was conducted in the villages with the local inhabitants and rafting agencies. In addition, direct observations and face to face interviews have been used. It was tried to compare Weberian ideal type ecotourism with existing activities.xu In conclusion, precautions for the implemantation of ecotourism has been emphasized and proposals have been developed. Key Words: Ecotourism, Mass Tourism, Marketing in Tourism, Gef-II, Areas under Protection, National Parks.