İnsan hakları, demokrasi ve hukuk devleti ekseninde bilgi edinme hakkı

Abstract

ÖZETBu tezin amacı; 4982 sayılı yasa ile düzenlenen bilgi edinmehakkının insan hakları, demokrasi ve hukuk devleti eksenindeincelenmek ve önemini ortaya koymaktır. Bilgi edinme hakkı, devleteyöneltilebilecek, hak sahibinin herkes (gerçek ve tüzel kişiler) olduğu,ödevli ve yükümlünün de kamu kurum ve kuruluşları olduğu bir haktır.Bilgi edinme hakkının kaynaklarından `insan hakları',`demokrasi' ve `hukuk devleti' en önemli kaynaklar olarak karşımızaçıkmaktadır. İnsan hakları neredeyse tüm dünyada yönetiminmeşruluğunun tek ölçütü olup, uluslararası ilişkilerde de pr s t i j i nebelirleyicisidirler. Ayrıca İnsan hakları sürekli bir gelişim içindeçoğalmaktadır. Bilgi edinme hakkı da uzayıp giden insan haklarızincirinin bir halkası niteliğindedir.Katılım, çağdaş demokrasinin en önemli unsuru olup, bilgiedinme hakkı ile daha etkin bir şekilde gerçekleşecektir. Hukuk devletide kısaca hukukun üstünlüğüne dayanan toplum ve devlet hayatını ifadeettiğine göre vatandaşların devletin eylem ve işlemlerinin hukukauygun olup olmadığı konusunda bilgi edinmeleri kadar doğal bir hkaolamaz.Bilgi edinme hakkının, yönetimin şeffaflaşmasına hizmet edeceğişüphesizdir. Devlet teşkilatının uzak geçmişinden bu yana yönetim şuveya bu şekilde kötüye kullanılmıştır. Kötüye kullanmayı kolaylaştıranen basit yol yönetimin işlem ve eylemlerini bir sır halesi ileçevrelemektir. Bu sır halesini kaldırma konusunda bilgi edinme hakkıkanunu önemli olduğu kadar tüm idari işlemler ve eylemlerin yargıdenetimine açılması da gerekli ve zorunludur.Bilgi edinme hakkı batılı devletlerin hemen hepsinde olmak üzerebir çok dünya devleti tarafından yakın geçmişten bu yana yasallaşmasürecini devam ettirmektedir.Bilge edinme hakkı kanunu ile ilgili bazı kanunlar ve kanunhükümleri ve tasarılar bulunmaktadır. Bunlar Avukatlık kanunun 2.maddesi, Devlet Sırları Kanun Tasarısı, Ticari Sırlar Kanun Tasarısı,Dilekçe Hakkı Kanunu en önemlileri olarak sayılabilir.4Bilgi edinme hakkının, hem kanunda bulunan sınırlamalar hem debürokrasiye egemen zihniyet nedeniyle etkin kullanılamayacağı ilerisürülebilir. Ayrıca bilgi edinme hakkının anayasal güvenceyealınmamasının hukuk tekniği bakımından bu hakkın yeni bir kanunlakaldırılabilmesine olanak tanıdığı açıktır ancak bunun pratikte kolayolmadığı da belirtilmelidir.Bilgi edinme hakkı, kamuoyu tarafından ye t e r i n c e t a r t ı ş ı l m a d ı ğ ıiçin, bu hakkın mahiyeti ve kullanma usulü de yeterincebilinmemektedir. Beklide en önemlisi hakkın taşıdığı öneminanlaşılmamasıdır.5

SUMMARYThe purpose of thesis is to examine ?The Right to ObtainI n f ormation?, regulated with law number 4982, on the axis of rights,democracy and state of law and put forward the ımportance of it. ?TheRight to Obtain Information ? can be forwarded to state. The holder ofthe right can be anybody ( factual or judicial) and the responsible partis the public authoritiesIt can be stated that the resources of ?The right to ObtainInformation? are ?human rights?, ?democracy? and ?the state of law?.Nearly everywhere in the world the human rights are the only measuret o p rove that the administration is legal and it defines the prestige ininternational relation. İn addition the human rights increase in adeveloping structure. ?The Right to Obtain Information? is one of ringsof the chain of human rights.Participation is the most important element of modern democracyand it is going to exist more actively with ?The Right to Obtainİnformation?. As the state of law means a social and state life thatbellieves in the superiority of the law, ?The Right to Obtainİ n f o r m a t i o n? of citizens of a country is a natural right.It is certain that, ?The Right to Obtain İnformation? willcontribute to the transparency of the adminisitration . Since the farhistory of the state, the administration is used wrongful in any ways.T h e e a siest way of this has been to cover the operations and actions ofthe state with secrecy. On the way of dispelling this secrecy, is is animportant and necessary as law of ?The Right to Obtain İnformation? toopen all the administration operations and actions to judgment.?The Right to Obtain İnformation? is going on process oflegalization since the near history in many of the world countries andnearly in all the Western ( European) countriesThere are some law, forces ofthe law and draft laws about ?TheRight to Obtain İnformation? . The most important one is of these arethe 2.nd article in The Advocacy Law, The Draft Law of State Secrets,The Draft Law of Comemercial Secrets and Petition Right Law.6It can be put forward that the ?The Right to Ob t a i n İ n f o r m a t i o n ?cannot be effectively used because of the bureaucracy and tehlimitations in the law. In addition ?The Right to Obtain İnformation? ispossible to be canclled with a new law because it is not application ofthis not very easy.The use and true nature of ?The Right to Obtain İnformation? isnot known enough because it has not been in the discussion of publicopinion sufficiently. May be, last but not at least, the importance ofthis right is not understood.7