Kadınların toplumsal ve siyasal katılımlarının göstergesi olarak Antalya`da kadın dernekleri ve üye yapılarının sosyo-ekonomik analizi

Abstract

Günümüzde kadının aile içinde erkekle paylastıgı sorumluluklar ve toplum yasamındagiderek artan islevinin incelenmesi önemli bir konudur. Kadın, aile ve toplum arasında birköprü görevi görmektedir. Kadınlar, toplumlarda yerine getirdigi görevleri ile, toplumsalsistemin isleyisine büyük katkıda bulunurlar. Bu açıdan kadının toplumdaki konumuincelenirken, önce onun birey olarak kisiligini kazanması düsünülmelidir. Bu baglamda,bireyle toplum ve bu ikisi ile devlet arasında iletisim kuran sivil toplum kuruluslarındakadınların yer alması önemlidir.Tarihimizin en eski dönemlerinde, Türklerde kadın aile yasamında esit olarak sosyal,ekonomik ve hatta askerlik alanlarında her zaman erkegin yanında yer almıstır. Türk tarihininderinliklerine inildiginde, Orta Asya'da bilinen eski Türk Devletlerinin egemenligininsürdügü dönemlerde, devleti baskan (hakan) ile karısı (hatun) birlikte temsil etmislerdir. Türkdevletlerinde birçok hakka sahip olan kadın, slamiyet'in benimsenmesinden sonra geriplanda kalmıstır.Osmanlı mparatorlugu'nda kadının kurtulusu hareketinin kalkıs noktası TanzimatDönemi'nde yer almaktadır. Türklerin Batı uygarlıgına gerçek yönelis ve alıstırmaları da budönemde baslamıstır. Bu dönemde, kadın dernekleri amaçlarını benimsetmek, kitlelereyaymak için, yayın ve konferans gibi araçlara basvurmuslardır. Kadın dernekleri; yardım;egitim amaçlı, kültür amaçlı; ülke sorunlarına çözüm arayan; feminist; ülke savunmasınayönelik; siyasal amaçlı ve siyasal partilerin kadın dernekleri, olarak gruplanabilir. Buderneklerden ülke sorunlarına çözüm bulmayı amaçlayan derneklerden bahsetmek gerekirse;yerli üretimi yaymak, yerli malı kullanımını tesvik için1913'te Melek Hanım tarafındankurulan ?Mamulat-ı Dahiliye stihlakı Kadınlar Cemiyet-i Hayriyyesi? bu grubun önemliörneklerindendir. Cumhuriyet'in ilk yıllarında gerçeklestirilen devrimlerde önemli roloynayan Türk Ocakları, kadın haklarının tanıtılması ve halka benimsetilmesi faaliyetlerindebulunan önemli cemiyetler arasında yer almıstır. Türk Ocakları, kadın hakları konusunda aktifbir tutum sergilemis ve düzenledigi konferanslar ve yaptıgı yayınlarla kamuoyunuetkilemistir. Türk Ocakları, kadınlara siyasal hakların verilmesi sırasında yapılan çalısmalardayer alırken ülke çapında bir propaganda da baslatmıstır.1924'te Egitim ve Ögretim Birligi Kanunu; 1926'da Medeni Kanun ve 1928'de Harfdevriminin kabulü, 1934 yılında milletvekili seçimlerinde, seçme ve seçilme hakkınınverilmesi ile Cumhuriyet'in ilanını izleyen ilk on yıl içinde Atatürk'ün önderligindekadınların ailede, egitimde, toplumsal yasamda ve siyasette ?esit haklara sahip birey?olmalarını saglayan yasal ve yapısal devrimler hızla yasama geçirilmeye çalısılmıstır.Ülkemizde kadınlar, birçok Avrupa ülkesinden daha önce seçme ve seçilme hakkınıelde etmelerine ragmen, günümüzde kadınlar açısından cinsiyet ayrımının en yogun olarakyasandıgı alan siyasal etkinlikler alanıdır. Siyaset erkek alanı olarak algılanıp, kadınlarınyalnız oy vermeyle yetinmeleri istenmekedir.Burada kadınlar açısından iki önemli nokta ortaya çıkmaktadır. Birincisi kadınlarıntoplumu kendilerinden yana dönüstürebilmek için en basta siyasal alan olmak üzere toplumunher düzeyindeki karar organlarına katılmalarının gerekliligidir. kincisi de bunun kendi basınagerçeklesemeyecek ölçüde ciddi ve karmasık engellere dayanmasıdır. Bu karmasık engelleri,kadının bireysel çabalarıyla asması pek söz konusu degildir. Bu anlamda, kadınların siyasalkarar verme organlarına katılımı ne kadar önemliyse, bu katılımı özendirecek veyakolaylastıracak, en azından kadının bir birey olarak topluma faydalı olmasını saglayacak siviltoplum kurulusları da bir o kadar önemlidir.Sivil toplum kurulusları, bireyle toplum ve bu ikisi ile devlet ve bütün siyasal kararmekanizmaları arasında iletisim kuran, talepleri olusturan kuruluslardır. Dünyanın bir çokülkesinde barıs, çevrenin korunması, kadın hakları, insan hakları açısından yapılan faaliyetleriçinde yer alan sivil toplum kurulusları, günümüzde dünyanın politik-ekonomik-çevreselbütünlesmesinin sonucunda ve iletisim imkanlarından da yararlanarak uluslararası arenada daetkindirler.Ülkemizde sivil toplum kuruluslarının en yaygın biçimi derneklerdir. Dernek kurmahak ve özgürlügü ile ilgili Avrupa Birligi'ne giris sürecinde yapılan degisikliklerle önemli yolkatedilmistir. Derneklerin faaliyetlerini kısıtlayan birçok hüküm ya tamamen kaldırılmıs ya dadegistirilmistir.Günümüzde gerek ulusal gerek uluslararası alanda hükümetler ve kuruluslar, kadınsorununa daha fazla yer vermekte ve toplumsal cinsiyet esitliginin gerçeklestirilmesikonusunda hemfikirdirler.Kadın statüsünün iyilestirilmesi mücadelesinde kadın sivil toplum kurulusları önemlibir güç olusturmaktadır.Antalya'daki kadın dernekleri, faaliyet alanları açısından genis bir yelpazedeçalısmalar yürütmektedir. Ayrıca bir dernegin birden çok alanda faaliyet gösterdigi degörülmektdir. Ayrıca bazı derneklerin gerçek amaçlarını yansıtmamak için tüzüklerindeamaçlarını farklı gösterdikleri de görülmektedir.Tüm bu güçlüklere ragmen Antalya'daki kadın dernekleri,1. Egitim amaçlı dernekler2. Siyasal amaçlı dernekler3. Yardım amaçlı dernekler4. Ekonomik (stihdam) amaçlı derneklerolmak üzere 4 sınıfa ayrılmıstır.Sempozyum, panel, seminer vb.yollarla kadınları egitmek amacıyla kurulmusdernekler arasında, Kadın Adayları Destekleme Dernegi, Antalya Soroptimist KulübüDernegi, Uluslararası Kadınlar Dayanısma Dernegi, Antalya s Kadınları Dernegi, AkdenizHanımlar Kültür ve Yardımlasma Dernegi ve Sütçüler Kadınları Dayanısma Dernegisayılmaktadır. Bu tür dernekler, üyelerine okuma-yazma kursları, aile ve kisisel gelisimseminerleri, hukuksal ve psikolojik danısmanlık hizmetleri vermektedir.Siyasal amaçlı kadın dernekleri arasına Kadın Adayları Destekleme Dernegi veCumhuriyet Kadınları Dernegi girmektedir. Kadın Adayları Destekleme Derneginin amacı,kadınların seçimle ve atamayla gelinen tüm karar verme mekanizmalarında ve politikadabiran önce etkili ve giderek esit temsilini saglamaktır. Bunun için de, kadın sorunları vepolitikaları konusunda is ve güç birliginin gelismesi için mücadele edilmekte, aday kadınlaraçesitli konularda egitim verilmekte ve siyasi partilerde kadınlar için lobi çalısması yapılmaktave kamuoyunun kadın temsilinin önemi konusunda bilinçlenmesi için çalısmaktadır.Görüldügü üzere, Kadın Adayları Destekleme Dernegi aynı anda iki islevi birden yerinegetiren bir dernektir. Siyasal amaçlı hizmetlerinin yanında, kadınların egitimi konusunda daçalısmalar yapmaktadırlar. Cumhuriyet Kadınları Dernegi, Cumhuriyet Devrimleri ilekazanılmıs olan ekonomik ve siyasal bagımsızlıgın, özgürlük, demokrasi ve aydınlanmanınkorunması, savunulması, ülke ve halk yararına gelistirilmesi için çalısmaktadır.Yardım amaçlı derneklerin arasına, Türk Üniversiteli Kadınlar Dernegi, Türk AnnelerDernegi, Akdeniz Hanımları Kültür ve Yardımlasma Dernegi girmektedir. Bu tür derneklerde,yardıma muhtaç ailelere yiyecek ve giyecek yardımı yapılmakta, üniversite ögrencilerine burssaglanmaktadır. Akdeniz Hanımlar Kültür ve Yardımlasma dernegi, yardım amaçlı bir dernekolmakla birlikte, yukarıda belirtildigi gibi aynı zamanda egitim amaçlı kurulmus olan birdernektir.Kadınlara istihdam saglamak amacıyla kurulmus dernekler arasına, Akdeniz Kadınstihdamı Dernegi, Antalyalı Kadınlar Dayanısma Dernegi, Antalyalı Kadınlar Danısma veDayanısma Dernegi ve Sütçüler Kadınları Dayanısma Dernegi girmektedir. Bu türderneklerde, kadınların el emeklerini degerlendirerek kadınlara istihdam saglamaktır. Bu yollaev ekonomilerine katkıda bulunmalarını saglamaktır. Sütçüler Kadınları Dayanısma Dernegiekonomik amacının yanında, aynı zamanda çesitli paneller ve konferanslar yoluyla kadınlaraulasan egitim amaçlı bir dernektir.Ele aldıgımız Antalya'daki kadın derneklerinde 151 katılımcı üyenin 46 kisisi yardımamaçlı derneklere, 40 kisisi istihdam amaçlı derneklere, 39 kisisi egitim amaçlı derneklere,son olarak da 26 kisisi siyasal amaçlı derneklere üye olmustur.

The social and economic factors are the primary factors that determine the politicalattitudes. In this contex, the study aims to verify the relationship between the socio-economicfactors and the political participation of women in Antalya.Political participation includes voting, protesting, lobbying, trying to persuade other?s tovote. Related with this study, political participation includes many activities that bringstogether with relation with people, group behaviour and social activity. Nongovermentalorganizations are included in this type of political participation.Nongovermental organizations, which are a significant indicator of democratization, haveshown a very rapid development in Turkey, especially in recent years. The number ofnongovernmental organizations, such as foundations, associations and citizen's initiatives,which undertake the responsibilities of the community voluntarily, are increasing every day.Furthermore, a significant majority of these organizations have relations with the similarinternational or foreign organizations. These organizations, act as the voice of civil societyand are the heart of democratic discourse. Today, the number of associations engaged inactivities in many fields such as sports, culture, health, social assistance, women and artisansassociationsThe study, focuses on woman associations in Antalya. Woman associations have animportant power on the improvement of the status of women. While in the Ottoman erawomen?s status was improved over the time when Islamic social hierarchy was accepted,they were still almost totally deprived of political rights. Reform edicts made it possible forthem to hold some public offices. There were associations headed by women but most ofthese functioned as charity oganizations. In 1924, the Kemalist reforms opened the way forthe women to join the civil service. In 1930, women gained the right to participate inmunicipal and, in 1934, national elections. It was only in 1980s that Turkish woman beganto see herself as a political actor rather than as a housewife at home with a life based on herfamily.Coming on the scene and the becoming widespread of a nongovermental organization isalso linked with the level of the social and economic development of that region. Therefore, inthe study, the social and economic structure of Antalya is mentioned generally. In Antalyathere are 16 woman associations and 12 of them is included in this survey. Total number ofassociation members is 1325, and 151 of them chosen for sample.The woman associations in Antalya, in general aim to integrate women in social, economicand political life. They struggle for equality in education, health, labor, politics, law, the artsand the science.? The Association for Supporting and Educating Women Candidates(KADER):Promotes equal representation of women in all levels of the decision-makingprocess in Turkey.? Association of University Women: A national organization that promoteseducation and equity for all women and girls.? Turkish Mothers? Association: Provides help to students and poor families. Theeducation committee awards scholarships to students in Antalya.? Association of Solidarity of Women in Antalya: promote solidarity andcommunication among women homeworkers in Antalya.As a conclusion, this study brings light to the relation between the socio-economic status ofwoman and the aim of the association she is included.? Unlike older respondents, younger respondents do not interest in participating in anyassociation. Because of the reasons such as education, looking for a job, they often movefrom one place to another place. In this contex, these conditions make participating in themeeting of associations difficult.? Education level of a respondent is also have a big impact on participating in associations.Respondent who has higher level of education interests in participating in associationsmore than the respondent who has lower level of education.? Level of income is another factor that affects the participation in an association.Respondent who has high level of income interests in political participation more than therespondent who has low level of income.