Resmi ilköğretim okulu rehber öğretmenlerinin görevlerini gerçekleştirme düzeyine ilişkin bir çalışma

Abstract

ÖZETBu çalışmada, resmi ilköğretim okulu rehber öğretmeninin, rehberlik hizmetlerikapsamında tanımlı görevlerini, diğer okul personeli ve kendi görüşlerine göre, ne ölçüdebaşarıyla gerçekleştirdiklerinin bulgulanması amaçlanmaktadır. Rehber öğretmenleringörevlerini gerçekleştirme düzeyi, okul müdürü, müdür yardımcısı, sınıf öğretmeni, branşöğretmeni ve kendi görüşleri arasında anlamlı fark olup olmadığı test edilmeye çalışılmıştır.Araştırmada katılımcıların cinsiyet, mesleki kıdem, görev, rehberlik hizmetleri kursunakatılma, okullarında rehber öğretmen bulunma süresi ve rehber öğretmenin mezun olduğubölüm değişkenlerine ait alt problemler de test edilmiştir. Araştırmada cevap aranan altproblemler şöyle tanımlanmıştır;Resmi ilköğretim okulu yönetici, öğretmen ve rehber öğretmenlerinin, okulrehber öğretmenin görevlerini ne ölçüde başarıyla gerçekleştirdiğine ilişkin görüşleri,görev değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?Resmi ilköğretim okulu yönetici, öğretmen ve rehber öğretmenlerinin, okulrehber öğretmenin görevlerini ne ölçüde başarıyla gerçekleştirdiğine ilişkin görüşleri,cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?Resmi ilköğretim okulu yönetici, öğretmen ve rehber öğretmenlerinin, okulrehber öğretmeninin görevlerini ne ölçüde başarıyla gerçekleştirdiğine ilişkingörüşleri, mesleki kıdem değişkenine göre anlamlı farklılık göstermekte midir?Resmi ilköğretim okulu yönetici, öğretmen ve rehber öğretmenlerinin, okulrehber öğretmeninin görevlerini ne ölçüde başarıyla gerçekleştirdiğine ilişkingörüşleri, rehber öğretmeninin mezun olduğu bölüm değişkenine göre anlamlı farklılıkgöstermekte midir?Resmi ilköğretim okulu yönetici, öğretmen ve rehber öğretmenlerinin, okulrehber öğretmenlerinin görevlerini ne ölçüde başarıyla gerçekleştirdiğine ilişkingörüşleri, okullarında rehber öğretmen bulunma süresi değişkenine göre anlamlıfarklılık göstermekte midir?Resmi ilköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerinin, okul rehber öğretmeniningörevlerini ne ölçüde başarıyla gerçekleştirdiğine ilişkin görüşleri, rehberlik hizmetlerikursuna katılım değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?Araştırmada elde edilecek bulguların, Türkiye ilköğretim okullarında rehberlikhizmetlerinin hangi düzeyde gerçekleştirildiğini göz önüne almaya yarayacağıdüşünülmüştür. Rehberlik hizmetlerinin hangi kapsamın ne derece etkin olduğununbulgulanması, rehberliğin hangi kapsamlarının güçlü, hangilerinin zayıf olduğu ve busonuçla yetersiz olan kapsamlara yönelik geliştirici program önerisinde bulunulmasıamaçlanmıştır.Araştırmaya dahil edilen katılımcıların yaş, cinsiyet, kıdem vb. özelliklerinin rehberöğretmenin görevini ne derece başarıyla gerçekleştirdiği hakkında değerlendirmeleri üzerineetkisinin önemi test edilmeye çalışılmıştır. Elde edilen sonuçlarda, katılımcıların, yaş,cinsiyet, görev, kıdem, rehberlik hizmetleri kursuna katılım, okullarında rehber öğretmenbulunma süresi ve rehber öğretmenin mezun olduğu bölüm değişkenine göre farklılık gösteripgöstermediği ve bu farklılığın hangi değişkenlerde anlamlı olduğu karşılaştırılmak istenmiştir.Bu araştırma tarama modeline uyarak desenlenmiştir. Araştırmanın evreni, Antalya İlsınırlarında yer alan bütün resmi ilköğretim okullarını kapsamaktadır. Araştırmada veri eldeedilecek örneklem grubu, Antalya İli Büyükşehir Belediyesi sınırlarında, İl Milli EğitimMüdürlüğü'ne bağlı 7 farklı eğitim bölgesindeki 15 resmi ilköğretim okulu müdür, müdüryardımcısı, sınıf ve branş öğretmeni ile okul rehber öğretmenlerinden oluşmaktadır. Örneklemgrubunun oluşturulmasında bu tür araştırmalarda önerilen küme örneklem yöntemindenyararlanılmıştır. Bu yolla, eğitim bölgelerinin farklı sosyo-kültürel ve ekonomik koşulları gözönüne alınmış, farklı bölgelerden 15 resmi ilköğretim okulu örnekleme dahil edilmiştir. Hereğitim bölgesinden farklı okulların ele alınması, örneklemdeki okulların heterojen bir yapıgöstereceği öngörüsüne dayanmaktadır.Belirlenen örneklemde yer alan 7 eğitim bölgesinden 15 okullarda görev yapan 15okul müdürü, 32 müdür yardımcısı, 395 öğretmen ve 43 okul rehber öğretmenine bu araştırmaiçin geliştirilen ?İlköğretim Okulu Rehberlik Hizmetlerini Değerlendirme Ölçeği?uygulanmıştır.Bu araştırmada ölçme aracı olarak kullanılan ?İlköğretim Okulu RehberlikHizmetlerini Değerlendirme Ölçeği? araştırmacı tarafından uzman görüşü alınarakgeliştirilmiştir. Ölçekte yer alan maddeler, rehberlik hizmeti ile ilgili yasal dayanaklar,rehberlik alan yazını ve ilgili araştırmalar göz önüne alınarak oluşturulmuştur. Ölçme aracınıngeçerlik ve güvenilirliği test edilmiş ve ölçülmek isteneni ölçebilirliği yeterli düzeydebulunmuştur.?İlköğretim Okulu Rehberlik Hizmetlerini Değerlendirme Ölçeği? kişisel bilgi formuile ilköğretim okulu rehber öğretmenlerinin rehberlik hizmeti ile ilgili görevlerini ifade eden40 soru maddesinden oluşmaktadır. Katılımcılardan ölçekte ifade edilen her bir görevmaddesinin okul rehber öğretmeni tarafından ne derece gerçekleştirildiğine ilişkin görüşlerini?Her Zaman, Genellikle, Bazen, Nadiren ve Hiçbir Zaman? seçeneklerinden biriniişaretlemeleri istenmiştir. Ölçekte katılımcıların demografik özelliklerinin sorulduğu 1.bölümünde ise, değerlendirmede değişkenler arasında anlamlı fark olup olmadığına bakılmakistenen, cinsiyet, mesleki kıdem, görev, rehberlik hizmetleri kursuna katılım, okullarındarehber öğretmen bulunma süresi ve rehber öğretmenin mezun olduğu bölüm değişkenlerineyer verilmiştir.Araştırmada verilerin istatistiksel analizinde, yüzde, aritmetik ortalama, t-testi, tekyönlü varyans analizi kullanılmıştır. Statiksel anlamlılık düzeyi .05 olarak kabul edilmiştir.Bu araştırma sonucunda, rehberlik hizmetinin yürütülmesinde okul rehberöğretmeninin görevini değerlendirme düzeyi üzerine katılımcıların, yaş, cinsiyet, meslekikıdem, görev, rehberlik hizmetleri kursuna katılma, okullarında rehber öğretmen bulunmasüresi ve rehber öğretmenin mezun olduğu bölüm değişkenlerinin bazılarında etkisi önemlibulunmuştur. Yapılan analizde bazı değişkenler arasında anlamlı fark bulunmuştur. Yine bufarklılık rehberlik hizmetlerinin alt boyutlarına göre değerlendirildiğinde de manidar olduğubulgulanmıştır.Elde edilen sonuçlara göre, okul müdürü, müdür yardımcısı, sınıf öğretmeni, branşöğretmeni ve okul rehber öğretmenlerinin görüşleri, ilköğretim okulu rehber öğretmenlerininrehberlik etkinliklerini genel olarak iyi düzeyde gerçekleştirdiğini göstermiştir.?İlköğretim Okulu Rehberlik Hizmetlerini Değerlendirme Ölçeği? ?MeslekiDanışma?, boyutundaki maddelerin aritmetik ortalamaları incelendiğinde, en fazladeğerlendirilen görev maddesinin ?Rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde sınıf rehberöğretmenleriyle işbirliği yapar? ( X =4,03) ve en az değerlendirilen maddeninse ?Üniversiteve benzer kuruluşlarla işbirliği yaparak, okulda konferans düzenlenmesini sağlar? ( X =3,39)olduğu görülmüştür.Diğer yandan rehber öğretmeninin ?Bireyi Tanıma? alt boyutundaki görevlerini genelolarak ( X =4,04) iyi düzeyde gerçekleştirdiği görülmüştür. Aritmetik ortalamalarincelendiğinde, ?Öğrenci tanıma teknikleri ile ilgili her türlü anket, form ve testleri geliştiripve uygular? ( X = 2,99) maddesinin en az gerçekleşen ; ?Öğrencilerin geldiği sosyal çevreninsosyo-ekonomik yapısı hakkında bilgi edinir? ( X = 4,0) maddesinin en fazla gerçekleşengörevi olduğu görülmüştür.?Psikolojik Danışma? alt boyutundaki görev maddeleri genel olarak ( X =3,75) iyidüzeyde gerçekleştirdiği görülmüştür. Aritmetik ortalamalar incelendiğinde, ?Rehberöğretmenler okul ve derslerden kaçma eğiliminde olan öğrencilere bireysel danışmanlıkyapar? ( X = 2,99) maddesinin en az gerçekleşen, ?Rehber öğretmenler öğrencilerin uyguntercihte bulunabilme ve geleceklerini planlayabilme becerisi geliştirmelerine yardım eder?( X = 4,0) maddesininse en fazla gerçekleşen görev olduğu görülmüştür.Mesleki Danışma, Psikolojik Danışma ve Bireyi Tanıma ölçeğinin her üçünde degörev ve cinsiyet değişkenlerine göre anlamlı fark görülmüştür.İlköğretim okulu rehber öğretmeninin görevini gerçekleştirme düzeyine ilişkingörüşlerde kıdem, rehber öğretmenin mezun olduğu bölüm ve okulda rehber öğretmenbulunma süresi değişkenine göre anlamlı bir fark yoktur.Rehber öğretmenin görevinigerçekleştirme düzeyi, rehberlik hizmetleri kursu değişkeni açısından, bazı görev ve altboyutlarda anlamlı farklılık göstermiştir.

SUMMARYThis research aims to find out how successfully a school counselor performs his/hercounseling duties outlined by the regulations according to other school personnel and his/herown ideas. The study tested to see if significant differences occur in perceptions ofcounselors? level of performance according to school principal, vice principal, classroomteachers, subject-teacher?s and school counselors. Furthermore, secondary research problemswere tested by such independent variables as gender, job description, work experience,attendance to a counseling training program, the duration of working with a counselor in theschool, and the counselor?s bachelors degree.Followings are the secondary research problems tested:Is there a significant difference in the perceptions of school principals, teachers andcounselors on how succesfully school counselors perform their tasks acoording to the jobdescription variable?Is there a significant difference in the perceptions of school principals, teachers andcounselors on how succesfully school counselors perform their tasks acoording to the sexvariable?Is there a significant difference in the perceptions of school principals, teachers andcounselors on how succesfully school counselors perform their tasks acoording to the workexperience variable?Is there a significant difference in the perceptions of school principals, teachers andcounselors on how succesfully school counselors perform their tasks acoording to thecounselor?s bachelors degree.variable?Is there a significant difference in the perceptions of school principals, teachers andcounselors on how succesfully school counselors perform their tasks acoording to the durationof working with a counselor in the school variable?Is there a significant difference in the perceptions of school principals, teachers andcounselors on how succesfully school counselors perform their tasks acoording to attendanceto a counseling training program variable?The results of this study is believed to be useful in considering the value of studentpersonal services in Turkish Primary Schools. It was intended to figure out which scopes ofstudent personal services are more salient, which ones are stronger and which ones are weakerto therefore propose an improvement program for the insufficient counseling areas.This study was designed as a survey model. All official primary schools withinAntalya province is chosen to be universe of the study. The study sample consists of schoolprincipals, vice principals, classroom and subject teachers, and school counselors from fifteenprimary schools located in seven different aducational zones of Antalya Directorate ofEducation within Antalya Metropolitan Municipalty borders. In the construction of thesample, cluster sampling method is used as advised for such studies. By this way, differentsocio-culturel and socio-economic conditions of the educational zones were taken intoaccount and the sample is ensured to show have a heterogeneous structure.?Primary School Guidance And Counseling Services Scale? designed for this study,was aplied to 15 school principals, 32 vice principals, 395 teachers, and 43 school counselorsThe instrument for this study, ?Primary School Guidance And Counseling ServicesScale? was developed by the researcher via advice from educational experts. Items in thescale was constructed by referring to the regulations about guidance and counseling services,literature on guidance and counseling and related studies. Validity and reliability of the scalewas tested and the level of scaling the desired was found to be sufficient.?Primary School Guidance And Counseling Services Scale? consists of a personalinquiry form for demographic information of participants and 40 items expressing primaryschools? guidance and counseling activities. The participants were expected to choose ananswer from ?Always, Generally, Sometimes, Rarely and Never? choices.In the statistical analysis, percentage, aritmatic average, t-test, ANOVA were used.Statistical significance level is adopted as .50.The results indicate that there is a significant relationship between participants? effect,upon the level of evaluating the school counselors? responsibility for execution of guidanceand counseling services, in some variables as gender, work experience, duty, attandenceschool personels? participation to guidence and counseling course, duration of working with acounselor in the school and the counselors bachelorate degree was found significantlymeaningfull. It is also found out that when this difference is avaluated according to the sub-dimensions of guidance and counseling services, it is significant, too.According to the acuired results, opinions of school head master, assistant schooldirector, branch and school counselor indicated that primary school counselors generalyperform guidance and counseling activities in a good level.Examining the arithmatic averages of subjects in ?Occupational Counsulting?dimension of ?Primary School Guidance And Counseling Services Scale?, it is seen that themost evaluated task area is ? Coordinates with classroom teachers in executing guidanceservices? (X=4,03) and the least evaluated task is ?Provides conferences in schoolcoordinating with a university or similar institution? (X=3,39).On the other hand, it is seen that the school counselors generaly (X=4,04) performtheir duties in ?The Individual Cognising? sub-scale in good level. Examining the arithmeticaverages, it is seen that ?Develops and applies any kind of inquiry, form and test aboutstudent cognition techniques? subject is his/her least (X=2,29) and ?Gains informationsabaout the socio-economic structure of the social environment the students come from?subject is his/her most (X=4,0) performed task.It is seen that subjects in ?Psychological Consulting? sub-scale is generally (X=3,75)performed in a good level. Examining the arithmetic averages, it is seen that ?Advisers dopersonal consulting for students having a miche tendency? subject is the least (X=2,99) and ?counselors help students to make appropriate decisions and to plan their future? subject is themost (X=4,0) performed task. In each of Occupational Counsulting, PsychologicalCounsulting and The individual Cognisign sub-scales, considerable differences according totask and gender variables are observed.Regarding opinions about primary school counselors? rate of performing their tasks,there is no significant difference in work experience, counselors? bachelors degree, and theduration of working with a counselor in the school variables. The counselors? rate ofperforming their tasks show a significant difference in terms of the participation of schoolpersonels to guidence and counseling course in some task areas and sub-scales.