Farklı kültürlerde karar verme davranışı: Türk ve Japon yöneticiler arasında karşılaştırmalı bir araştırma

Abstract

Karar verme, ister bireysel ister örgütsel düzeyde olsun modern yaşamın temelini oluşturur. Ekonomik, sosyal ve teknolojik gelişmeler, kişileri aile yaşamları, sağlıkları, eğitimleri, kariyerleri gibi hayatlarına ilişkin önemli kararlar almak zorunda bırakmaktadır. Üstelik alınacak kararı etkileyen faktörler günümüzde niteliksel ve niceliksel olarak çok daha karmaşık hale gelmiştir. Bu durum iş yaşamı açısından daha da kritiktir. Günümüzde iş örgütleri yatırım, araştırma ve geliştirme, kaynakların karmaşık ve belirsiz nitelikteki çevrelerde kullanımı gibi örgütün geleceğine yön verecek önemli kararlarla başa çıkmaya çalışmaktadırlar. Bilgi borbardımanı, zaman baskısı ve karar alternatiflerinin çokluğu altında akıllı dengeler kurma ihtiyacı, karar vermeyi iş yaşamının aktörleri için değerli bir rekabet gücüne dönüştürmüştür. Bu açıdan bakıldığında karar verme konusunun taşıdığı kritik önem, bu alanı uzun bir süredir akademik araştırmacıların ilgi odağı haline getirmiştir. Ancak karar verme ile ilgili bakir kalan bir alan vardır ki o da kültür-karar verme etkileşimidir. Hâlbuki karar verme davranışı içinde bulunulan toplumun bağlamından bağımsız değildir. Üstelik modern dünyanın tanıklık ettiği, iş yerlerinde çeşitliliğin artması, iş faaliyetlerinin gittikçe küreselleşmesi, küresel rekabet koşulları nedeniyle uluslararası ortak girişim ve yatırımların artması gibi entelektüel, ekonomik ve teknolojik dinamikler, kültürün örgütsel ortamlarda davranışı etkileme şekillerini anlamayı bilimsel merakın ötesine taşımış, stratejik bir zorunluluk haline getirmiştir.Bu noktadan hareketle, farklı kültürlerin karar verme davranışı üzerindeki etkisinin incelenebilmesi ve bu yolla Türk tipi bir yönetim ve örgütlenme modeline katkıda bulunmak bu tezin ana odağını oluşturmaktadır. Bu amaçla, çalışmanın araştırma kısmında Türk ve Japon yöneticilerin karar verme davranışları (karar verme tarzları ve karar sürecindeki tutumları), nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin birarada kullanılarak incelenmiştir. Çalışmanın bulguları araştırmaya katılan iki toplumun yöneticilerinin farklı karar tarzlarını benimsediklerini ve karar sürecinin farklı aşamalarına odaklandıklarını göstermiştir. Bu farklılıklar kültürel bazı özellikler ile açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışma ayrıca, kültür söz konusu olduğunda nitel araştırma yöntemlerinin kullanımının uygunluğuna bir örnek teşkil etmektedir. Bu araştırmanın sonuçları kuramsal ve uygulamaya yönelik nitelikli bilgi üretmenin yanı sıra gelecekteki araştırmalara da yol göstermektedir.

Decision making whether it is individual or organizational level, lays the foundations of modern life. Economic, social and technological advances makes individuals have significant decisions regarding his/her family life, health, education and career paths. Moreover, the factors that would affect the decisions become much more complex both qualitative and quantitative nature. This is much more critical in terms of business life. Today's business organizations try to handle highly important decisions in investment, research and development or allocationg resources between complex and ambiguous environments which affect the future of the organizations Due to the excessive information flows, time pressure and abundance of decision alternatives, decision making becomes an invaluable competitive power for the actors of business life. From this point of view, critical importance of decision making heightened interest among scholars regarding this discipline. However, there stil remains a untouched domain, that is culture-decision making interaction. In fact, decision making behavior is not independent from the context of that society. Moreover, intellectual, economic and technologic changes such as globalization of business practices, increase in joint ventures and international partnership and increase in workforce diversity makes to understand the effects of culture on behaviors in organizational settings, a strategic necessity. From this point of view, examining the effects of different cultures on decision making behavior and through this way contributing to the Turkish type management and organization model are the focal points of this thesis study. Following this aim, decision making behaviors (decision making style and attitudes within decision making process) of Turkish and Japanese managers are examined through an research project which combines both qualitative and quantitative methodologies. The results of the study demonstrate that managers from different cultures espouse differing decision behaviors and they focus in different stages in decision making process. These differences are explained by some cultural facts. Furthermore, this study justify that qualitative methodologies are indispensable in cultural studies. The findings of the study produce significant theoretical and practical information and suggest directions for future research.