Osmanlı saray hayatı hakkında bir eser: Risâle-i Teberdâriyye (Değerlendirme,metin,notlar)

Abstract

Bu çalışmanın Giriş bölümünde yazarın hayatı hakkında bilgi verilmesinin yanı sıra eserin değerlendirilmesi yapılmıştır.Osmanlı Devletinde, tarih yazıcılığını çeşitli kollarda incelemek mümkündür. Resmi tarih yazıcılığı (Vakanüvislik), özel tarih yazıcılığı, biyografi, siyasetname, menakıbname ve hatırat gibi eserler bu alanda akla gelen önemli kollardır. Derviş Abdullah'ın eseri olan Risâle-i Teberdâriyye fi Ahvâl-i Ağa-yı Dârü's-sa'âde'yi incelediğimizde yazarın, padişahı saray içerisinde ve ülke yönetiminde hadım ağalarının çalışmalarına karşı uyarma kaygısı içinde bulunduğunu görmekteyiz. Bu nedenle eseri, siyasetname olarak nitelendirebiliriz.Risâle-i Teberdâriyye fi Ahvâl-i Ağa-yı Dârü's-sa'âde, XVIII. yüzyılda Eski Saray baltacılarından Derviş Abdullah tarafından kaleme alınmıştır. Eser, İstanbul Köprülü Kütüphanesi, II. Ahmet kısmında Numara 233'de bulunmaktadır. Eserin tamamı 97 varaktır. Eser, yeni harflerle basılmamıştır. Amacımız tarihi açıdan verdiği bilgileri yeni harflere çevirerek eserin, günümüz bilim dünyasına kazandırılmasıdır. Eseri Osmanlıcadan yeni harflere çevirirken İslâm Ansiklopedisi'nin transkripsiyon kurallarına uymaya çalıştık. Bilimsel açıdan eserin değerini ortaya koyan herhangi bir çalışma yapılmamıştır.Eser adından da anlaşıldığı gibi Darü`s-sa'âde ağalarının olumsuz çalışmalarından bahsetmektedir. Derviş Abdullah hadım ağalığının doğuşu ve gelişimini bölümler halinde kronolojik olarak işlemeye çalışmıştır. Osmanlı sarayında yıllarca görevli olan hadım ağalarının İslâm devletlerinde daha sonra Osmanlı Devletindeki siyasi durumlarını açıklamaktadır.Sonuç olarak, Osmanlı sarayında görevli olarak yaşamış olan Derviş Abdullah'ın eserinin günümüz Türkçesine çevrilmesiyle XVIII. yüzyıl başlarında Osmanlı Devletinin yönetim merkezindeki gelişmelere birebir tanık olma fırsatı bulunmuştur. Ayrıca içeriğinde çok sayıda siyasi ve sosyal olaya değinmesi nedeniyle Osmanlı Siyasi ve Teşkilat Tarihi açısından önemli bilgilere ulaşılmıştır.

In the Ottoman Empire, it is possible to examine the writing of history in various branches. These important branches which are first coming to the mind, are such as the formal writing of history, the private writing oh history, biograhy, siyasetname, menkıbnâme, memory etc? When we examine Risâle-i Teberdâriyye fi Ahvâl-i Ağa-yı Dârü?s-sa?âde which is a work of Derviş Abdullah, we notice that the writer tries to warn the padishah about political situations of Hadım Agas. Because of this reason, we can call it as a siyasetname.Risâle-i Teberdâriyye fi Ahvâl-i Ağa-yı Dârü?s-sa?âde, is written by Formerly sapper Derviş Abdullah in XVIII. century. This work is in İstanbul Köprülü Library, in II. Ahmet Section, its number is 233. There are 97 leaves in this total work. It isn?t printed with the new letters. Our aim is to translate the book with new letters and to win it in the science world. This work is translated by using new letters from The Ottoman Turkish language we tried to obey the rules of Encyclopaedia of Islam transcription. Nobody has worked about the value of this work in scientific aspect.In Conclusion Derviş Abdullah, worked in the Ottoman Palace for a long time. His work which was translated into Turkish, tells us the development of central administration, political and social events so we obtain the most important knowledge about Political history and Organization of the Ottoman Empire.