Erzurum-Ilıca karayolu güzergahında motorlu taşıtlardan kaynaklanan kurşun kirliliği

Abstract

ÖZET Teknolojik gelişmeler ve sanayileşme bir yandan insanların yaşamlarını daha rahat sürdürebilmelerine katkıda bulunurken, diğer yandan önemli çevre sorunlarının doğmasına neden olmaktadır. Teknolojinin beraberinde getirmiş olduğu önemli çevre sorunlarından biri de motorlu taşıtlardan kaynaklanan çevre kirliliğidir. Bu çalışmanın amacı, karayolu taşımacılığının yoğun olduğu E -23 Erzurum-Ilıca karayolu güzergahındaki topraklarda kurşun kirliliğinin boyutlarını belirlemek, topraktaki miktarının karayolundan olan mesafeyle ve toprak derinliği ile değişimini ortaya koyabilmektir. Bu amaçla karayolunun sağ ve sol tarafında l'er kilometrelik mesafelerle 3 hat oluşturulmuş ve bu hatlar üzerinde 1,10, 20, 30, 40, 50, 100, 200, 500 ve 1000 m'Ierden ve 0-5 cm, 5-10 cm ve 10-20 cm derinliklerden toprak örnekleri alınmıştır. Topraktaki kurşun miktarının üst toprak katmanında genellikle yüksek olduğu ancak inceleme alanının bir çok noktasında alt katmanlardaki kurşun miktarı ile benzer değerler gösterdiği belirlenmiş ve bu dağılım toprak işlemenin doğal bir sonucu olarak değerlendirilmiştir. Topraktaki kurşun miktarının karayoluna en yakın noktalardan alınan örneklerde en yüksek değerlere ulaştığı ve 1-10 m mesafelerde 20-35 ppm olan kurşun miktarının 30- 40 m mesafelerden sonra inceleme alanı için doğal değerlere (Background) (4-5 ppm) düştüğü tespit edilmiştir. Diğer yandan hakim rüzgar yönünde alınan örneklerde kurşun miktarı nispeten daha yüksek bulunmuştur. Jeoistatistiksel yöntemlerle elde edilen inceleme alanındaki kurşun konsantrasyonunun dağılım paterni kurşun etkileşim alanının yaklaşık 40 m'lik bir şerit içerisinde yoğunluk kazandığım ve özellikle yoldan itibaren ilk 25 m'de konsantre olduğunu göstermiştir.

11 SUMMARY Technologic developments and industrialization improve life-standards, but they also cause important environmental problems. One of the most important environmental problems caused by technologic developments is environmental pollution due to heavy traffic. In order to determine Pb-contamination in soil near E-23 highway this study was carried out. Soil samples were collected on three transects seperated by 1 km intervals with 1, 10, 20, 30, 40, 50, 100, 200, 500 and 1000 m aparts, from 0-5 cm, 5-10 cm and 10-20 cm depths. Results indicated that Pb-concentration in the upper soil layer generally higher than those of lover layers. But, there was no significant differences in the amounts of Pb amoung soil layers, because of soil tillage. Lead concentration was the highest in the samples taken from the nearest points to high way. It decreased rapidly by distance, and reached the background Pb (4-5 ppm) in about 40 m. It was also determined that Pb concentration was higher in the wind direction. Distribution maps of Pb-concentration within the study area obtained using jeoistatistical methods indicated that Pb-concentrated in soil within 25 m line from the highway.