Anonim şirketlerde güç boşluğu ve giderilmesi yolları

Abstract

Tüzel kişilik ve sınırlı sorumluluk ilkelerinin sağladığı kolaylıklar sayesinde 19. ve 20. yüzyıllarda ciddi bir ivme kazanan anonim şirketler günümüzün vazgeçilmez şirketleri haline gelmiştir. Faaliyet alanlarının geniş olması bu şirketleri uluslararası bir boyuta taşımıştır. Bununla birlikte pay sahibi sayısının devasa boyutlara ulaşması ise şirket işleyişi ile ilgili bir takım sorunları beraberinde getirmiştir.Pay sahibi sayısının büyük artış göstermesi neticesinde genel kurula katılım sorunu ortaya çıkmıştır. Pay sahiplerinin büyük bir kısmı genel kurul toplantılarına katılamadığından dolayı şirketin işleyiş mekanizması bozulmuştur. Pay sahipleri tam olarak genel kurula katılsa bile on binlerce kişinin nerde ve nasıl bir araya geleceği, oylamanın nasıl yapılacağı hususları ayrı bir sorun haline gelmiştir. İşte pay sahiplerinin çeşitli sebeplerden ötürü genel kurul toplantılarına katılamamasından doğan boşluğa `güç boşluğu' adı verilmektedir. Pay sahiplerinin genel kurulda oyunu bilinçli bir şekilde kullanması için gerekli ortamın bulunmaması da bu kavrama dahildir.Güç boşluğu neticesinde yönetim kurulu, genel kurulun yetkilerini iktisap etmiş ve genel kurul adeta bir tasdik makamına dönüşmüştür. Yönetim kurulu ve denetim kurulu arasındaki demokratik işleyiş ortadan kalkmış, şirketin gerçek iradesini ele geçiren yönetim kurulu aynı zamanda da denetim görevini üstlenmiştir. Denetim kurulu ise prosedür gereği şekli bir denetim yapan organ olmaktan öteye gidememiştir. Ortaya çıkan bu boşluktan ise yetenekli bir azınlık istifade etmektedir.Güç boşluğu sorununun önlenebilmesi için pay sahiplerinin genel kurula rahatlıkla katılıp bilinçli bir şekilde oy kullanabileceği sistemlerin kabul edilmesi şarttır. Gelişmiş ülkeler, sorunun çözümü için yıllar önce bazı sistemler geliştirmiştir. Güç boşluğu sorununun önlenmesini sağlayan birtakım sistemler hukukumuzda da kabul görmeye başlamıştır. Özellikle Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri ile bu hususta önemli adımlar atılmıştır. Bununla birlikte çağın gereklerinin gerisinde kalmış eski genel kurul anlayışı, Türk Ticaret Kanunu Tasarı ile terk edilmiştir. Tasarının hedefi, genel kurul toplantısına önem ve işlev kazandıracak bir düzen yaratmak ayrıca pay sahipliği haklarının bilinçli kullanılacağı bir ortamı hukuken sağlamaktır.

Due to the easiness of incorporated body concept and principles of limited liability, joint stock companies which became common in 19th and 20th centuries, are indispensable companies of today?s world. These companies are moved into an international dimension as their fields of activity are wide. Nonetheless due to the gigantic numbers of shareholders some problems have occurred concerning company management.As a result of appreciable increase in the number of shareholders, participation to general assembly meeting becomes a problem. Since many of the shareholders do not participate to general assembly meetings, management mechanism of the company has gone worse. Even if the shareholders participate to general assembly meetings, the problem of when and how ten thousands of people can assemble and how the voting can be done, arises. The gap, which occurs because of nonattendance of shareholders to general assembly meetings due to variable reasons, is called `power gap?. Absence of the environment where shareholders can use their votes consciously is also regarded within the term ?power gap?.Board of directors assumes the powers of general assembly due to power gap and therefore general assembly almost turns into a certifying authority. Democratic process between board of directors and audit committee disappears which enables the board of directors to undertake the auditing task. Audit committee becomes an organ which uses its powers merely as a matter of procedure. Only a competent minority profits from the occurred gap.In order to prevent the power gap problem, systems that allow shareholders? easier participation to general assembly meetings and their consciously voting have to be accepted. Years ago developed countries improved some systems for the solution of this problem. Some systems enabling the prevention of power gap problem has started to get interest in Turkish law. Important steps are taken forward especially by formulations of Capital Markets Board. Moreover old general meeting perception, which is far from meeting the needs of the age, was abandoned with the new Draft of Turkish Code of Commerce. Draft Code aims to transform general assembly meeting?s functions according to the changing needs and it also aims to legally provide an environment in which shareholder rights are consciously used.