Hedef maliyetleme süreci: Antalya Organize Sanayi Bölgesi`nde faaliyet gösteren makine üreticisi bir firmada örnek olay çalışması

Abstract

Küresel piyasada birçok firma, hızlı teknolojik gelişmelerden, çabuk dalgalanan döviz kurlarından, değişken müşteri taleplerinden, kalite ve fiyat gibi faktörlerdeki ciddi piyasa rekabetinden dolayı, kısalan ürün yaşam seyrine sahip bir ortamda faaliyet göstermektedirler. Böyle esaslı iç ve dış iş ortamında, geleneksel maliyet yöntemleri ve maliyet artı fiyatlama stratejileri artık günümüzde çok etkili değildir. Hedef maliyetleme, ürünün; gelecekteki tahmini satış fiyatında satıldığında istenilen kârlılığı ve önerilen fonksiyonelliği gerçekleştirmesi için üretilmesi gereken toplam maliyeti belirlemek ve gerçekleştirmek temelinde yapılan disipline edilmiş bir süreçtir. Ayrıca hedef maliyetleme ürünler ve bileşenleri için bütünsel bir bakış açısıyla maliyet azaltım ve ürün iyileştirme fırsatlarını belirleyen stratejik bir planlama aracıdır. Hedef maliyetleme firmanın stratejik planlarına dayandırılan bu amaçları belirlemek ve gerçekleştirmek için çeşitli teknikler kullanmaktadır. Araştırmanın amacı; literatürde hedef maliyetlemenin en çok kullanım alanı bulduğu vurgulanan endüstrilerinden biri olan makine endüstrisinde faaliyet gösteren bir üretim firmasında hedef maliyetleme sürecini göstermektir. Bu doğrultuda, yeni model tasarımına kılavuzluk edecek mevcut modelin bileşen gruplarında ve üretim süreçlerindeki maliyetler belirlenmiş ve bu fiili maliyetler vasıtasıyla yeni modelin tasarımındaki maliyet azaltım alanları gösterilmiştir. Bu alanların belirlenmesinde literatürde en çok birlikte kullanımı tavsiye edilen Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Kalite Fonksiyon Yayılımı kullanılmıştır. Kalite Fonksiyon Yayılımında müşteri önceliklerinin belirlenmesi için Analitik Hiyerarşi Sürecine dayalı ve Antalya bölgesinde faaliyet gösteren dört ve beş yıldızlı otellerde çalışan mutfak ve servis personeline bir anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Anket sonuçları, Expert Choice 2000 programıyla analiz edilmiş ve Kalite Fonksiyon Yayılımı sisteminde girdi olarak kullanılmıştır. Araştırma sonucunda hedef maliyetleme sürecinde maliyet azaltım alanları, müşteri tercihlerini ve rakip ürünleri de baz alan bütünsel bir yaklaşımla belirlenmiştir. Araştırma sonucunda, sağlıklı bir maliyet bilgisi ve pazar araştırmasının firmalara stratejik planlarının yapılandırmasında rekabetçi bilgi sağlayabildiği bulunmuştur.

Today in the global market, most companies are operating in an environment that has witnessed the shortening of product life cycle due to rapid technological innovations, rapid exchange rate of fluctuation, changing customers? demands and severe market competition in terms of quality and price, etc. Under such radical internal and external environment changes, contemporary cost techniques and cost plus pricing strategies are no longer useful. Target costing as a disciplined process for determining and realizing a total cost at which a proposed product with specified functionality must be produced to generate the desired profitability at its anticipated selling price in the future. Also target costing is a strategic planning tool which serves the products and its components to define the cost reduction and product improvement regions with a holistic view. Target costing uses various techniques to set and achieve the goals based on the strategic plans of the company. The study uses Quality Function Deployment and Activity Based Costing which have been discussed as the supporting systems during the target costing process in order to determine the cost reduction regions of the actual model which will guide the cost of the new model for an industrial cooling machine producer firm in the machine industry which is also one of the most applied industries of target costing worldwide. To prioritize the customer preferences in Quality Function Deployment, a survey based on The Analytic Hierarchy Process have been applied to service and kitchen personnel working in four star and five star hotels established in Antalya Region. The survey results have been analyzed by Expert Choice 2000 computer software program and used in Quality Function Deployment system. The study determines the cost reduction regions by considering customer preferences and the perception of competitors? products by consumers. The result of the study suggests that a well established cost information and market research may serve competitive information to the companies for assisting them establishing their strategic plans.