Kappadokia, Pontos, Paphlagonia ve Kilikia bölgelerinin dağları

Abstract

Anadolu Yarımadası'nın topografyasını, batıda Ege sahillerinden başlayarak doğuya doğru Hindistan sınırlarına kadar ulaşan dağ silsileri belirler. Güneyde Taurus diye bilinen heybetli dağlar yükselir. Kuzeyde, Kuzey Anadolu Dağları yarımadayı çevrelemektedir. Sadece birkaç noktadan geçit imkanı sunan bu dağlar Karadeniz'e paralel bir şekilde doğu-batı istikametinde ilerler. Karadeniz'den yükselen yağmur bulutlarını tutan bu dağlar bölgenin ılıman havasının da sayesinde sık ormanlarla kaplıdır. Güneyde ise manzaraya Tauros Dağları' hakimdir. Dağın gerisinde Toroslar'dan gelip kuzeydoğuya doğru bir yay çizerek ilerleyen Doğu Anadolu yüksek platosuna karışan Güneydoğu Torosları zinciri yer alır. Bu dağ silsilesi Mezopotamia ve Kilikia nehir platoları arasında bir set oluşturur. Anadolu yarımadasının iç kesimi ise derin bir havzadır. Güneydeki Tauros silsilesinin en önemli kısmını Amanos Dağları oluşturur. Dağlar sayesinde birbirinden farklı iklim özelliklerine sahip olan Anadolu yarımadası eşsiz coğrafi konumunun yanı sıra akarsuları, gölleri, yer altı/üstü zenginlikleriyle yerleşime son derece elverişli koşullar sunarak en eski çağlardan itibaren birçok topluluk ve kavmi kendisine çekmiştir. Birbirlerinin peşi sıra gelen sayısız kültür grupları kendilerinden önceki kültürlerden etkilenmiş, kendilerinden sonrakileri de etkilemiştir.Dağlar Anadolu'nun siyasi ve ekonomik tarihi açısından oldukça önemli bir yere sahiptir. Antik kaynaklar; nümizmatik ve epigrafik veriler sayesinde, topografyayı belirleyen sarp dağların burada yeşeren kültürler üzerinde belirleyici etkileri olduğu anlaşılmaktadır. Nitekim Karadeniz ve Akdeniz Dağları'nda yaşayan kavimler pek çok antik yazar tarafından vahşi olarak nitelendirilmiş ve onları kontrol altına almak için üzerlerine seferler düzenlenmiştir. Bununla birlikte söz konusu kavimler yaşadıkları arazinin sağladığı koşullardan dolayı çoğu zaman düşmanlarını bertaraf edebilmişlerdir. Bu dağlık coğrafyayı ele geçirmeyi başaranlar ise kimi zaman zengin maden yataklarına, kimi zaman da donanma oluşturmak için zengin sedir ormanlarına sahip olmuşlardır. Bu elverişli koşullar nedeniyle buralara sahip olanlar Anadolu kıyıları boyunca seyreden deniz ticaretinin yanı sıra yarımada içlerinden devam eden kara ticaretini de kontrol altında tutabilmişlerdir. Bu dağlık arazi her ne kadar engebeli bir topografyaya sahipse de verimli ovaları sayesinde sakinlerine yaşamlarını idame ettirmek için gerekli ihtiyaç malzemelerini bahşetmiştir.Dağlar civarlarında yaşayan halkların dinsel inançlarında da önemli bir rol oynamıştır. Nitekim yüceliklerinden dolayı saygı gören dağlara kutsal bir çok anlam yüklenmiş ve bunlar çoğu zaman tanrılaştırılmışlardır. Öyle ki, dağlar sikke tipi olarak sıkça kullanıldıkları gibi plastik sanat eserlerinde de işlenmişlerdir.Bu tez kapsamında Anadolu tarihi açısından bu denli öneme sahip dağlar Kappadokia, Pontos, Paphlagonia ve Kilikia bölgeleri özelinde ve antik kaynaklar; nümizmatik, epigrafik ve arkeolojik veriler ışığında irdelenmiştir

Mountain ranges starting in the west from the Aegean coast and reaching eastwards to the Indian border modify the topography of the Anatolian peninsula. In the south rise the tremendous mountains known as Taurus, while North Anatolian Mountains surrounds the peninsula in the north,. These mountains providing passes at only a few points lie parallel to the Black Sea in the east-west direction. These mountains that keep rain clouds rising from the Black Sea thanks to its temperate climate are covered with thick forests. The Tauros Mountains command the landscape at the south. Behind these mountains is located the southeastern Taurus range which extends to northeast and joins East Anatolian High Plateau. These mountain ranges create a set between the Cilician and Mesopotamian river plateaus. The inner part of the Anatolian peninsula is a deep basin. The most important part of the southern Tauros range constitutes the Amanos Mountains. Numerous cultural groups which flourished one after the other were influenced by the former cultures and were also affected latter ones.Mountains play an important role for the political and economic history of Anatolia. Through the testimony of the literary sources, numismatic and epigraphic evidence is understood that steep mountains determining the topography have a decisive influence on the flowering of the cultures. Indeed, tribes who lived at the Black Sea and Mediterranean mountains has been called as wild by many ancient writers. Owing to that fact many expedition were held to get them under control. However, these tribes were often able to eliminate their enemies due to the conditions of their land. Those who managed to take over this mountainous region became the owner of sometimes rich mineral deposits, sometimes a rich cedar forests to create a navy. Because of these favorable conditions the holders of these regions, as well as maritime trade along the coasts of the Anatolian peninsula, were also able to keep ongoing land trade under control. Although this mountainous terrain has a hilly topography, through the fertile plains has been granted the necessary supplies to their residents to maintain their lifeMountains also played an important role for religious beliefs of the inhabitants of the surroundings. In fact, the mountains having been respected because of their greatness had a many sacred meanings and were often deified. Therefore, the mountains are heavily used as a plastic type on coins, in other words they had been also used in works of art.In this thesis mountains playing so important a role in the history of the Anatolia were investigated in the frame of Cappadocian, Pontic, Paphlagonian and Cilician regions in the light of literary sources; numismatic, epigraphic and archaeological evidence.