Okul yöneticilerinin liderlik stiline ilişkin öğretmen algılarının örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi

Abstract

Bu çalışmanın amacı ilköğretim okulu öğretmenlerinin algılarına göre okul yöneticilerinin liderlik stilinin öğretmenlerin sergilediği örgütsel vatandaşlık davranışına (ÖVD) etkisini incelenmektir. Çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, 2008?2009 Eğitim Öğretim yılında Antalya ili merkez ilçe sınırları içinde bulunan 163 devlet ilköğretim okulunda görev yapmakta olan 4443 ilköğretim okulu öğretmeni oluşturmaktadır. Bu evren içinden Antalya ili merkez ilçe sınırları içinde bulunan 11 farklı eğitim bölgesinden seçilen 32 devlet ilköğretim okulunda görev yapmakta olan 1519 ilköğretim okulu öğretmeni araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Dağıtılan veri toplama araçlarından 839 tanesi analize girmeye uygun bulunmuştur.Araştırmada üç bölümden oluşan bir veri toplama aracı kullanılmıştır. Birinci bölümde katılımcılara ait kişisel bilgilere yer verilmiştir. İkinci bölümde Şahin (2003) tarafından geliştirilen ?Liderlik Stilleri Ölçeği?, üçüncü bölümde ise Yücel(2003) tarafından geliştirilmiş olan ?Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği? kullanılmıştır. ?Liderlik Stilleri Ölçeği?nin madde toplam test korelasyonu (Cronbach's Alpha) r = 0,933, ?Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği?nin ise r = 0,931 bulunmuştur. Likert tipi beşli derecelendirme ölçeğinde Hiçbir Zaman (1), Nadiren (2), Bazen (3), Çoğu Zaman (4), Her Zaman (5) seçenekleri kullanılmıştır.Verilerin analizinde yüzde, frekans, aritmetik ortalama, standart sapma, Pearson korelasyon katsayısı, çoklu doğrusal regresyon analizi, parametrik testlerden ilişkisiz örneklemler için t-testi, ilişkisiz örneklemler için tek yönlü varyans analizi (One Way ANOVA) ve Post Hoc yöntemlerinden Scheffe Testi ile Dunnet C Testi kullanılmıştır.Araştırma sonuçlarında ÖVD'nın vicdanlılık boyutunun en önemli boyut olduğu, erkek öğretmenlerin bayan öğretmenlerden daha fazla örgütsel vatandaşlık davranışı sergiledikleri, yaş ve kıdem arttıkça örgütsel vatandaşlık davranışının arttığı bulunmuştur. Ayrıca liderlik stillerinden dönüşümcü liderlik stilinin öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları üzerinde daha etkili olduğu sonucu ortaya çıkmıştır.

The aim of the present study was to investigate the effects of the school directors? leadership styles on the teachers? organizational citizenship behaviours according to perception of the primary school teachers. A survey method was used in this study. The populations of the study consist of 4443 teachers working in 163 primary schools in the center of Antalya, in 2008-2009 school year. 1519 teachers from 32 schools in this population were sampled. 839 teachers of these were evaluated and analysed.A gathering data which has three sections is used in this study. In the first section, the participants? personel information was given. The style of leadership questionnaire which is developed by Şahin (2003) is used in the second section. The organizational citizenship behaviours questionnaire which is developed by Yücel (2003) is used in the third section. . Item-total test correlation of ?Leadership Styles Questionnaire? data collecting instrument was (Cronbach?s Alpha) r = 0,933, whereas that of ?Organizational Citizenship Behaviour Questionnaire? was r= 0,931. The data collecting instrument was in the form of 5-grade Likert scale (1: At no time, 2: Rarely, 3: Sometimes, 4: Usually, 5: Always). p<0,05, p<0,01 and p<0,001 levels were taken into account in significance tests.Percentage, frequency, mean, standard deviation, pearson correlation coefficient, multiple linear regression, t-test for samples independent of parametric tests, one-way ANOVA for independent samples were used to analyse the data.According to the results of the study the most important dimension of OCB is ?conscientousness? dimension. The male teachers? OCB are more than female techers? OCB. As increasing the age and seniority, the teachers? OCB increase as well. In OCB the style of transformational leadership is more effective than the style of transactional leadership.