Öğretim elemanlarının maruz kaldıkları yıldırma (mobbing) davranışlarının işe yabancılaşmaları üzerine etkisi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Akdeniz Üniversitesi'nde görev yapmakta olan öğretim elemanlarının yıldırma davranışlarına maruz kalma ve işe yabancılaşma düzeylerini belirlenmesi ve yıldırmanın işe yabancılaşma üzerine etkisini ortaya koymaktır. Araştırmada, 2007?2008 akademik yılında Akdeniz Üniversitesi'nde çeşitli fakülte, yüksekokul ve meslek yüksek okullarında görev yapan 346 öğretim elemanından elde edilen veriler kullanılmıştır.Araştırmada kullanılan veri toplama aracı üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, araştırmaya katılan öğretim elemanlarının demografik özelliklerine ilişkin sorular, ikinci bölümünde ?Olumsuz Davranışlar Anketi (Negative Acts Questionnaire Revised-NAQ-R)? ve üçüncü bölümde ise ?İşe Yabancılaşma Ölçeği? yer almaktadır.Verilerin analizinde yüzde, frekans, aritmetik ortalama, standart sapma, Pearson korelasyon katsayısı, çoklu doğrusal regresyon analizi, parametrik testlerden bağımsız örneklemler için t-testi, bağımlı örneklemler için t-testi, bağımsız örneklemler için tek yönlü varyans analizi ile parametrik testlerin sayıltılarının karşılanamaması durumunda parametrik olmayan testlerden Mann Whitney U ve Kruskal Wallis H testleri kullanılmıştır.Araştırmanın sonucunda, yıldırmanın alt boyutlarından bireyin işine yönelik saldırılar ile yaş değişkeni arasında; bireyin işine yönelik saldırılar alt boyutu ile görev yapılan birim ve unvan değişkenleri arasında anlamlı farklılık ortaya çıkmıştır. İşe yabancılaşmanın alt boyutlarından güçsüzlük ve anlamsızlık ile yaş ve unvan değişkenleri arasında; birime yabancılaşma alt boyutu ile alan ve medeni durum değişkenleri arasında ve güçsüzlük alt boyutu ile görev yapılan birim değişkeni arasında anlamlı farklılık olduğu ortaya çıkmıştır. Yapılan korelasyon analizi sonuçlarına göre, öğretim elemanların maruz kaldıkları yıldırma davranışlarının bireyin kişiliğine yönelik saldırılar; bireyin işine yönelik saldırılar ile işe yabancılaşmanın güçsüzlük, anlamsızlık, yalıtılmışlık alt boyutları arasında pozitif ve orta düzeyde anlamlılık olduğu ortaya çıkmıştır. Yıldırmanın bireyin itibarına yönelik saldırılar alt boyutu ile işe yabancılaşmanın güçsüzlük, anlamsızlık, yalıtılmışlık alt boyutları arasında pozitif ve düşük düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Buna rağmen, yıldırmanın alt boyutları ile işe yabancılaşmanın birime yabancılaşma alt boyutu arasında anlamlı bir ilişki gözlenememiştir. Yapılan regresyon analizi sonuçları, bireyin kişiliğine yönelik saldırılar, bireyin işine yönelik saldırılar ve bireyin itibarına yönelik saldırılar değişkenlerinin hem işe yabancılaşmayı hem de işe yabancılaşmanın güçsüzlük, anlamsızlık ve yalıtılmışlık alt boyutlarını etkilediğini ortaya koymuştur.Anahtar Kelimeler: Yıldırma, işe yabancılaşma, Öğretim elemanları, Akademik örgütler

The purpose of this study is to investigate the level of exposure of mobbing and work alienation on the academicians working in Akdeniz University and to put forward the effect of mobbing on work alienation. The data obtained from a population composed of 346 academic staff working at various faculty, collage and vocational collage through the academic year of 2007-2008.A questionnaire, composed of three sections, was used to collect the data. In the first section, participants? personal information was given. In the second section, ?Negative Acts Questionnaire -Revised? and in the third section, ?Work Alienation Scale? were used.Percentage, frequency, mean, standard deviation, Pearson correlation coefficient, multiple linear regression, t-test, one-way ANOVA for independent samples, and in case the assumptions of parametric tests were not satisfied, Mann Whitney U and Kruskal Wallis-H tests were used to analyze the data.The consequences of this study reveal significant differences between work related mobbing as a sub dimension of mobbing and age; between work related mobbing and the units and title. There are significant differences between powerlessness and meaningless as sub dimensions of work alienation and age and title; between faculty alienation and field and marital status; between powerlessness and the working unit. According to the results of correlation analysis, there is positive and medium level significance between powerlessness, meaningless, isolation and work related mobbing, personal mobbing. A significant relation has been observed on positive and lower level between mobbing and attacks on dignity and powerlessness, meaningless, isolation as sub dimensions of work alienation. Nevertheless no significant relation has been observed between sub dimensions of mobbing behaviors and faculty alienation as a sub dimension of work alienation. According to the regression analysis results, personal mobbing, work related mobbing, attacks on dignity as sub dimensions of mobbing have a significant effect on work alienation and powerlessness, meaningless, isolation as sub dimensions of work alienation.Key words: Mobbing, work alienation, lecturers, academic organizations.