Yöresel ürün ve coğrafi işaretler: Fransa ve Türkiye üzerine bir inceleme

Abstract

Bu çalışma, coğrafi işaretler (Cİ) sistemi ile düzenlenen yöresel ürün piyasalarının iktisadi çözümlemesini, konu almıştır. Betimleyici bir türde planlanan ve gerçekleştirilen çalışma, Cİ sisteminin yöresel ürünler piyasasına etkileri ile kırsal /bölgesel kalkınmaya etkilerini soruşturan bir kapsama sahiptir. Cİ sisteminin düzenleyici çerçevesi, sistemin gerektirdiği özelliklere haiz yöresel ürünleri birer fikri mülkiyet nesnesi olarak kavrar ve koruma altına alır. Rekabetçi piyasa bilgisinin en ideal düzenleyici olduğu görüşünün tahakkümünü sürdürdüğü günümüz koşullarında, yöresel ürünlerin doğası gereği kolektif bir karakter taşıyan fikri mülkiyetini koruma altına alan bir sistemin varlığı, başlı başına önemlidir. Ve böyle bir sistemin çalışılması, bilimsel çalışmalardan beklenen eleştirel yaklaşımı sergilemek bakımından da son derece elverişlidir.Ana akım iktisat yaklaşımını hedef tahtasına yatıran eleştirel yaklaşımın tüm çalışma boyunca izini sorduğu soru şu olmuştur: Cİ tescilini almış yöresel ürün gibi, tarih-coğrafya-toplumsal mekân ve kolektif emek ürünü bir ?fikri mülkiyet? nesnesinin, tarihten, coğrafyadan ve emekten soyutlanmış bir meta formunda korunması, ne anlama gelmektedir? Bu çalışmanın belki de tek özgün yanı, Cİ olgusunun iktisadi analizini, çalışmanın tümü boyunca bu soru ile problematize edebilmiş olmasıdır.Birinci bölümde Cİ olgusunun hangi gerekçelerle iktisadi analizin meşru bir inceleme nesnesi olduğu tartışılmıştır. Bu tartışmanın gerekçesi, bu önemli ve güncel olgunun ana akım iktisat yaklaşımı tarafından görmezden geliniyor olmasıdır. Çalışmanın ikinci bölümünde, Cİ sistemi ve yöresel ürünler piyasası, hukuksal düzenleme boyutuna ağırlık verilerek çözümlenmiştir. Üçüncü ve son bölümde ise Fransa (rokfor peyniri) ve Türkiye'de (Ezine peyniri) gerçekleştirilen saha çalışması bulguları eşliğinde, Cİ sisteminin somuttaki gerçekleşme biçimi tartışılmıştır.

This study aims to accomplish an economic analysis of the terroir products, regulated under the system of Geographical Indications (GI). Scope of the research, which is designed as a descriptive type of study, covers the economic impacts of GIs upon terroir products markets and regional/ rural developments. Regulatory framework of GIs captures and secures the local products that own certain peculiarities of what GIs necessitate obligatory as an object of intellectual-property rights. To take the current intellectual aura subjugated by the claim of what the unique regulatory mechanism is the competitive market signals, existence of the GIs is too important by itself to setup protective legal system for the local products having collective intellectual property rights in its essence. And studying of the GIs systems is seem to be very appropriate issue for developing critical stand point as an essential task of scientific investigations.Mainstream approach in the field of economy becomes main target of this study by posing the question as follows: what is the meaning of protection for the registered local products as products embedded within their history, geography, space as well as collective labour in the form of abstracted commodities? Highlighting the paradoxical contents of the GIs system, thus, would be considered as one of the originality of this study. Since GIs system requires origin-registered products in the form of locally specific and offers regulatory framework for that product in the form of abstracted commodity.The first chapter of the study discusses the question of why the GIs system should become the justifiable objects of scientific investigations for the field of economy. Main rational behind this question is the fact that mainstream economists systematically ignore and undermine the GIs issue as a very current and popular theme. At the second chapter, GIs system and local products market is taken into consideration by stressing their legal aspects. The third and the last chapter offers analytical efforts to conduct conceptual and concrete levels of the issue by using empirical data generated from the field studies conducted in France and Turkey.