Antalya Serbest Bölgesi yat üretim kümesinde bilgi paylaşım süreçlerinin incelenmesi

Abstract

Bu tez Antalya Serbest Bölgesi'nde faaliyette bulunan yat üretim firmalarının biçimsel ve biçimsel olmayan bilgi paylaşım örüntülerini tespit etmeyi amaçlamaktadır. Bu çalışmada bölgede bir yat üretim kümesinin mevcudiyetinin kanıtlanması yoluna gidilmeyecek, erken kümelenme yazınının firmaların fiziksel yakınlıkları tarafından yaratılan, özellikle firmalar arasındaki biçimsel olmayan bilgi paylaşımına dayalı bilgi temelli rekabet gücü ile ilgili varsayımlarını tespit etmek için bölgede gelişmekte olan bir yat üretim kümesi olduğu varsayılacaktır. Erken kümelenme çalışmalarının aksine son zamanlarda yapılan kümelenme çalışmaları, küme firmaları arasında bilginin homojen olarak dağılmadığını ve firmaların kümelenmenin sağladığı faydalardan yararlanma dereceleri üzerinde etkili olan pek çok faktörün var olduğunu işaret etmektedir.Kümelenme kavramı son 20 yılda akademik yazında ve ülkelerin ekonomik kalkınma planları içerisinde yer alan önemli bir konu haline gelmiştir. Kümelere olan bu artan ilginin arkasında yer alan faktörler, kümelenmenin bölgesel kalkınma, yenilikçilik ve küme firmalarının rekabet güçleri üzerindeki olumlu etkileri ile ilgilidir. Kümelenme yazını ve ilgili çalışmalar, kümelerin ekonomik büyümeyi ve yenilikçiliği tetiklediğini göstermektedir. Ancak bu olumlu katkılar firmalar arasındaki biçimsel ve biçimsel olmayan sosyal ağlar içerisinde paylaşılan bilginin harekete geçirdiği dinamikler vasıtasıyla mümkün olmaktadır. Kümede yer alan firmaların farklı düzeydeki yerel, ulusal ve uluslar arası sosyal ağların rekabetçilik güçler ve yenilikçilik üzerindeki etkilerini inceleyen geniş bir yazın bulunmaktadır.Bu çalışmanın saha araştırması Antalya Serbest Bölgesi yat üretim sektöründe yürütülmüştür. Saha çalışmasında, firmaların tedarikçiler, müşteriler, taşeronlar ve/veya diğer firmalar ile aralarındaki sözleşmeye dayalı biçimsel bilgi paylaşım örüntülerini ve firmaların teknik personelleri arasındaki biçimsel olmayan bilgi paylaşım örüntülerini tespit etmek için nitel ve nicel yöntemler birlikte kullanılmıştır. İlk aşamada firmaların operasyonlarına hâkim üst düzey birer yöneticileri ile yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşmeler yapılmış, ikinci aşamada ise yat üretim sürecinde görev alan teknik personele (mühendis, mimar ve teknisyen) yüz yüze görüşme yoluyla tam yapılandırılmış bir anket formu uygulanmıştır. Bu yöntemler vasıtasıyla toplanan veriler her bir firmanın sözleşmeye dayalı biçimsel bilgi paylaşımını, küme içerisindeki firmaların yöneticileri arasındaki bilgi paylaşımını ve teknik personelin sosyal ağlar vasıtasıyla gerçekleştirdikleri biçimsel olmayan bilgi paylaşımlarının betimlenmesine olanak sağlamıştır.Çalışmanın bulguları bölgede faaliyette bulunan firmalar arasında sözleşmeye dayalı biçimsel ağlar aracılığı ile geniş bir bilgi paylaşımı olduğunu, üst düzey yöneticiler arasında biçimsel olmayan ilişkilerle paylaşılan bilginin çoğunlukla enformasyon niteliği taşıdığını, teknik personelin karşılaştığı problemleri çözümlemek ve/veya iyileştirmeler yapmak için ağırlıklı olarak kendi teknik ekiplerinde veya firmalarında çalışan bir diğer teknik personele danışmayı tercih ettiğini, bölgedeki firmaların teknik personeli arasında biçimsel olmayan bilgi paylaşımının sınırlı olduğunu göstermiştir. Bu nedenle, çalışmanın bulguları erken kümelenme yazınının varsayımlarını değil daha çok son zamanlarda yapılan kümelenme çalışmalarının bulgularını destekler niteliktedir.

This thesis aims to find out the formal and informal knowledge sharing patterns of yacht building firms operating at the Antalya Free Trade Zone. The study does not attempt to prove that these firms form a cluster, but assumes that there is a developing cluster of yacht building firms in the region and tries to test the assumptions of the early clustering literature relating to the knowledge based competitive power created by the physical proximity of firms, especially depending on the informal knowledge transfers among firms. This is in contrast to the findings of the recent studies on clustering firms, which indicate that knowledge is not distributed homogeneously among firms and there are many other factors that have an impact on the degree of benefits derived from clustering by the individual firms.The concept of clustering has increasingly become a topic of importance discussed intensively in the economic development plans and also in the academic literature during the last 20 years. The factors behind this increased interest in clusters are related to their positive impact on regional development, innovation and competitive power of business firms. The literature on clusters and the studies conducted indicate that clusters trigger economic growth and innovation, but such positive contributions are made possible by the dynamics motivated through the knowledge shared in the formal and informal networks among firms. There is a growing literature on the different levels of local, national and international networks that cluster firms are involved in, to find out the patterns that impact on innovativeness and competitive power most.The research of this study was conducted in the yacht building sector at the Antalya Free Trade Zone. Two separate studies, one qualitative the other quantitative, were conducted on these firms to find out the pattern of formal contract based knowledge sharing with the suppliers, customers, outsourcing firms and other cooperating firms, and the informal knowledge sharing of the technical personnel. The first part was investigated through a semi structured in depth interrview with a manager informant about the operations of the firm, and the second part was investigated through a structured questionnaire filled through an interview technique with the technical personnel (engineers, architects, technicians) employed in the yacht building process. Data collected through these techniques provided a rich bas efor describing the formal contract based knowledge sharing in the networks of each firm, the knowledge sharing among managers of firms in the cluster and also the informal knowledge sharing in the social Networks of the technical personnel.The findings of the study indicated that there was an extensive knowledge sharing through formal conract based Networks of firms operating in the region; the knowledge shared among firms in the cluster was rather explicit information type shared in informal contacts among upper level managers; the technical personnel predominantly preferred to consult to other technical personnel in his/her team or firm in order to solve a technical problem or to make an improvement; the knowledge shared informally among technical personnel of firms in the region was rather limited. Therefore the findings of the study did not confirm the assumptions of the early clustering literature, but was indicative of the findings of the more recent research.