Sert ve yumuşak çekirdekli meyve türlerinde radyasyon uygulamalarının ve bazı fenolik maddelerin çiçek tozlarının canlılığına-çimlenmesine ve tüp gelişimine etkisi

Abstract

ÖZET 1997. 1999 yılları arasında gerçekleştirilen bu çalışmada, farklı radyasyon kaynaklarının (Lazer, UV.Gamma) Starking elma ve Hasanbey kayısı çeşidinin çiçek tozlarındaki canlılık ve çimlenme oranları ile polen tüpü uzunluklarına etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Bunun yanında bazı flavonollerin ( Kaempferol, Quercetin, Naringenin ) her iki çeşidin polenlerindeki çimlenme oranları ile polen tüpü uzunluklarına olan etkisi de incelenmiştir. t Polenlere, lazer uygulamasında N-puls lazeri 0, 2.5, 5 ve 7.5mW dozlarında 10 ile 20 dakika süreyle ; UV uygulamasında 366nm dalga boyundaki ışınlar 0, %,1 ve 2 saat süreyle ve gamma uygulamasında ise ^Co kaynağı 0,5,10,20, 25 ve 50 krad dozlannda tatbik edilmiştir. Flavonoller ise 0, 10, 50, 100 ve 200 ppm konsantrasyonlarında in vitro ortamlara eklenmişlerdir. Lazer uygulamasında uygulama dozu, uygulama süresine nazaran daha etkili olmuştur. Starking elma çeşidinin polenlerindeki en yüksek canlılık oranı 5mW'lık uygulamada (1998 yılında %84.31 ve 1999 yılında %91.23) görülmüş, en yüksek çimlenme oranı ise 7.5mW`lık uygulamada (1998 yılında %80.95 ve 1999 yılında %88.07) belirlenmiştir. Hasanbey kayısı çeşidinde ise 7.5mW'lık lazer dozu polenlerdeki canlılık ve çimlenme oranlarıyla polen tüpü uzunluğu üzerine en etkili doz olmuştur. UV uygulamasında, uygulama süresinin artışına paralel olarak incelediğimiz fizyolojik özellikler (polenlerdeki canlılık oranları, çimlenme oranları, polen tüpü uzunlukları ) kontrollere nazaran olumsuz yönde etkilenmiştir. Gamma uygulamasında düşük radyasyon dozları ( 5, 10krad) her iki çeşidin polenlerdeki çimlenme oranlarını ve polen tüpü uzunluklarını olumlu yönde etkilerken, yüksek dozlar ( 20, 25, 50krad ) olumsuz etkilemiştir. Polenlerdeki canlılık oranları ise doz artışına paralel olarak artmıştır. In vitro şartlarda uyguladığımız bazı flavonollerin ( Kaempferol, Quercetin, Naringenin ) polenlerdeki çimlenme oranlan ile polen tüpü gelişimine etkisi istatistiki olarak çok önemli bulunmuştur. Uyguladığımız flavonollerden Kaempferol ve Quercetin'in düşük dozları (10- 50ppm) her iki çeşidin polenlerinde hem çimlenme oranlarını hem de polen tüpü uzunluklarını olumlu yönde etkilerken, Naringenin flavonolünün düşük dozu (10ppm) etkili olmamıştır. Yine her 3 flavonolün yüksek konsantrasyonları (100, 200ppm) polen çimlenmesini ve polen tüpü gelişimini olumsuz yönde etkilemiştir.

SUMMARY In this study, the effects of different irradiation sources ( Laser, UV, Gamma ) on cv. Starking apple pollen and cv. Hasanbey apricot pollen viability, germination and pollen tube growth were determined during 1997- 1999. Meanwhile, the effects of some flavonols ( Kaempferol, Quercetin, Naringenin ) on both cvs Starking and Hasanbey pollen were also investigated. In laser treatment, the N-puls laser applied at 0, 2.5, 5 and 7.5mW doses at 10 and 20 minutes; UV rays (366nm) applied at 0, %,1 and 2 hours and gamma irradiation (^Co) applied at 0, 10,20, 25 and 50krad doses. The flavonols were added in vitro at 0, 10, 50, 100 and 200ppm concentrations. In laser treatment, the dosages of laser were more effecttive than the application durations. The highest viability of apple pollen cv. Starking was determined from the application of 5mW (84.31% for 1998 and 91.23% for 1999), also the highest germination percentage was determined from the 7.5mW application ( 80.95% for 1998 and 88.07% for 1999). For pollen of cv. Hasanbey, 7.5mW was the most effecttive dosage on the viability and germination of pollen and pollen tube length. In UV application, the physiological characters ( the viability and germination of pollen, pollen tube elongation) were effected inversely by the long duration of treatment than the controls. Irradiaton with the low gamma doses of 5, 10 krad effected the both cvs Starking and Hasanbey pollen germination and pollen tube length affirmatively; the high irradiation dosage(0,20, 25, 50 krad) effected the same parameters.negatively. The percentage of pollen viability was increased by the increasing dosage of gamma radiation. The effects of some flavonols ( Kaempferol, Quercetin, Naringenin ) that was applied in vitro on pollen germination and pollen tube growth were found statistically.too important. While the low doses of Kaempferol and Quercetin( 10, 50ppm) had a strong stimulatory effect on the pollen germination and pollen tube length of both cvs Starking and Hasanbey, the flavonol Naringenin at low doses (10ppm) had not have same effect. Also, the high doses of these flavonols ( 100, 200ppm) inhibited the pollen germination and pollen tube growth.