Kır ve kentte yaşayan yaşlıların yaşam kalitelerinin depresyona etkisi: Altınkum ve Adrasan mahalleleri üzerine bir araştırma

Abstract

Bu çalışmada kırsalda ve kentte yaşayan yaşlıların yaşam kalitesi düzeyi ve cinsiyet, yaşanılan yer, eğitim durumu, yaş grupları, gelir, medeni durum, evde kalınan kişi, sağlık ve yaşlılık algısı gibi değişkenlerden oluşturulan modellerin depresyona etkisinin olup olmadığı sorusuna yanıt aranmıştır.Söz konusu araştırma sorularına yanıt bulmak amacıyla Antalya şehir merkezinde ve kent tanımı çerçevesinde yer alan Altınkum Mahallesi Aile Sağlığı Merkezi ile kırsal alan tanımı içerisinde bulunan Adrasan Mahallesi Aile Sağlığı Merkezinden birinci basamak sağlık hizmeti alan 65 yaş ve üzeri 254 kişiyle bir çalışma yürütülmüştür. Bu çalışma kapsamında katılımcılara WHOQOL-OLD.TR ( Dünya sağlık örgütü yaşlı yaşam kalitesi ölçeği Türkçe versiyonu), Geriatrik depresyon ölçeği ve Katılımcı bilgileri anket formu uygulanmıştır.Araştırmaya, kentten 139 kişi, kırsaldan da 115 kişi katılmış olup araştırmaya katılan tüm katılımcıların Yaşam Kalitesi ortalaması 83,6339 + 10,95498 puan olarak bulunmuştur. Araştırmaya katılanların yaşam kalitesine kır ve kent bağlamında bakıldığında ise kırsalda yaşayan yaşlıların yaşam kalitesi ortalaması (86,4957 + 12,10363) kentte yaşayanlara göre (81,2662 + 9,30215) daha yüksek çıkmıştır. Ayrıca erkeklerin yaşam kalitesi ortalamasının (84,2721 + 11,56333) kadınların (82,8983 + 10,20842) ortalamasından daha yüksek olduğu bulunmuştur.Araştırmaya katılan tüm katılımcıların depresyon skoru ortalaması 9,0906 + 7,32879 olarak bulunmuş olup kırsalda yaşayan yaşlıların depresyon skoru ortalaması 10,1739 + 8,30479, kentte yaşayan yaşlıların depresyon skoru ortalaması 8,1942 + 6,30146 olarak bulunmuştur. Cinsiyet bağlamında, kadınların depresyon skoru ortalaması 11,2542 + 7,39159 iken erkeklerin depresyon skoru ortalaması 7,2132 + 6,75761 olarak bulunmuştur. Depresyon, kesme skoru olan 14'e göre sınıflandırıldığında katılımcıların 63'ünde (%24,8) depresyon olduğu bulunmuştur. Depresyon bulunan kişiler arasında kadınların sayısının ve oranının daha yüksek olduğu bulunmuştur.Araştırmada depresyon skoru üzerindeki etkileri değerlendirilmek üzere altı adet model oluşturulmuştur. Bunlar:•Model 1: yaşam kalitesi ölçeğinin alt boyutları,•Model 2: yaşam kalitesi skoru, cinsiyet ve yaşanılan yer değişkenleri,•Model 3: yaşam kalitesi skoru, cinsiyet, yaşanılan yer, eğitim durumu, yaş ve gelir bağımsız değişkenleri (sosyo-ekonomik durum modeli),•Model 4: yaşam kalitesi skoru, cinsiyet, yaşanılan yer, medeni durum ve evde kalınan kişi bağımsız değişkenleri (aile yapısı modeli),•Model 5: yaşam kalitesi skoru, cinsiyet, yaşanılan yer ve sağlık bağımsız değişkenleri (sağlık modeli),•Model 6: yaşam kalitesi skoru, cinsiyet, yaşanılan yer, eğitim durumu ve yaşlılık algısı bağımsız değişkenleri (yaşlılık modeli) bulunmaktadır.Hem kırsalda hem de kentte yaşayan yaşlıların yaşam kalitesi düzeyinin depresyon skorunu etkilediği bulunmuştur. Analizler sonucunda yaşam kalitesi ölçeğinin sosyal katılım, özerklik ve geçmiş, bugün, gelecek faaliyetleri alt boyutlarından oluşan modelin (Model 1: %45) depresyon üzerinde etkisi olduğu, model dışında bırakılan diğer boyutların etkisinin olmadığı bulunmuştur. Ayrıca yukarıda sıralanan diğer modellerin de çeşitli oranlarda depresyon skoru üzerinde etkisi olduğu bulunmuştur (Model 2: %27,2, Model 3: %36,6, Model 4: %28,6, Model 5: %42, Model 6: %43,6).

In this thesis; it was studied whether the models created by variables such as; the quality of life and gender, place of living, education status, age groups, income, marital status, people accompanying elderly at home, perceived of health and aging of the elderly living in rural and urban have affects on deppression.In order to find answers to the research questions; Altinkum district clinic (located in the city center of Antalya) as an urban area and Adrasan district clinic within the definition of rural area were selected and 254 people 65 years old and over who received primary health service from these clinics were participated. WHOQOL-OLD.TR and Geriatric depression scale were used in this research and also paricipant information form were filled.139 people from the urban area and 115 people from rural area participated in the survey. Quality of life mean score of all participants is 83,6339 + 10.95498. The quality of life score of the participants in the survey was examined in rural and urban context and the result shows that the average quality of life score of elderly people living in rural area (86,4957 + 12,10363) is higher than those living in urban area (81,2662 + 9,30215). It is also found that the mean of quality of life score of men (84,2721 + 11,56333) is higher than the mean of quality of life score of women (82,8983 + 10,20842).The mean of depression score of the participants is found as 9,0906 + 7,32879, and the mean of depression score of the rural elderly is 10,1739 + 8,30479 and the depression score of the urban elderly is 8,1942 + 6,30146. In terms of gender, the mean of depression score for women is 11,2542 + 7,39159, while for men, the depression score is 7,2132 + 6,75761. According to the depression cut-off score of 14, sixty-three of the participants (24.8%) is found to be depressive. The number and proportion of women participants with depression were found to be higher in this study.In the study, six models were created to assess the effects on the depression score. These are:•Model 1: sub-dimensions of the quality of life scale,•Model 2: variables; quality of life score, gender and place of residence,•Model 3: variables; quality of life score, gender, place of residence, educational status, age and income (socio-economic status model)•Model 4: variables; quality of life score, gender, place of residence, marital status, and people accompanying elderly at home (family structure model).•Model 5: variables; quality of life score, gender, place of residence and health (perceived health model),•Model 6: variables; quality of life score, gender, place of residence, educational status, and perceived of aging (perceived aging model).It is found that quality of life score of the elderly people living in both rural and urban areas affects the depression score. As a result of the analyzes, sub-dimensions; social participation, autonomy and the past, present, future activities of the quality of life scale model (Model 1: 45%), found to have an effect on depression and other dimensions left out of the model have been found to have no effect. In addition, the other models listed above are also found to have an effect on depression scores at various rates (Model 2: 27,2%, Model 3: 36,6%, Model 4: 28,6%, Model 5: 42%, Model 6: 43% , 6).