Hilmi Ziya Ülken`de bilim felsefesi (Batılı filozoflarla karşılaştırmalı bir çalışma)

Abstract

Bilimsel düşünme ve araştırma yöntemlerinin mantıksal bir çözümlemesini vermeyiamaçlayan bilim felsefesi, bilimsel bilginin niteliğini incelerken epistemolojiyle, bilimsel akılyürütmeyi sorgularken mantıkla, bilimin incelediği varlıkların gerçekliğini ele alırkenmetafizikle, bilimin gelişimini, bilimsel kuramların değişimini, bilimin doğasını ele alırken desosyoloji ve tarih alanlarıyla ilişki kurmaktadır. Sosyal bilimlerin en önemli görülenalanlarıyla bu denli sıkı bir ilişki içerisinde olan bilim felsefesinin, tarihsel olarakbakıldığında Antik Yunan'a dek uzanan büyük bir geçmişe sahip olduğu görülmektedir.Ancak disipliner bir duruma gelmesi, hızla gelişen bilimin sonucu olarak, felsefenin bilimüzerine düşünmeye başlamasıyla, 20. Yüzyılda gerçekleşmiştir. Sonraki süreçte de artıkbilimin hızlı gelişimi ve bilimdeki soruların artmasıyla, felsefenin en önemli dallarından biridurumuna gelmiştir.Bu çalışmada ülkemizin önde gelen düşünce ve bilim insanı, Cumhuriyet Dönemiaydınlarından, felsefe, sosyoloji, psikoloji, antropoloji gibi sosyal bilimlerin hemen heralanında eserler ortaya koyan ve felsefe temelinin oluşmasında önemli rol oynayan Ord. Prof.Dr. Hilmi Ziya Ülken'in bilim felsefesinin temel konularına ilişkin yapmış olduğu tarihseldeğerlendirmeyi ve onun bu konulardaki görüşlerini ortaya çıkarmayı amaçladık. Daha sonrabilim felsefesi alanında Batı'da büyük etki yaratmış olan Henri Poincaré, Karl Popper veThomas Kuhn'un görüşleriyle Ülken'in görüşlerini karşılaştırarak, onun da bu alanda dikkatealınması gereken düşüncelerinin bulunduğunu ortaya koymaya çalıştık.

The philosophy of science, which aims to give a logical analysis of scientific thinkingand research methods, is in a relationship with epistemology while examining thecharacteristics of scientific knowledge; with logic while examining the scientific reasoning;with metaphysics while dealing with the reality of the beings studied by science, and withsociology and history while dealing with the development of science, the changes of scientifictheories and the nature of science. It seems that the philosophy of science, which is in such aclose relation with the most important fields of social sciences, has a great past that goes backto Ancient Greece when viewed historically. However, its disciplinary status has beenrealized in the 20th Century, when the philosophy began to think about science, as the resultof the rapid development of science. In the following period, with the rapid development ofscience and the increase of the questions in science, philosophy of science became one of themost important branches of philosophyIn this study we aimed to reveal historical consideration about basic subjects ofphilosophy of science and ideas of Ord. Prof. Dr. Hilmi Ziya Ülken who is one of theProminent scholars of our country and intellectual of Republic Period. He also put forwardstudies on almost each subject of the social sciences such as philosophy, sociology,antropology. Then we tried to reveal that he hasthoughts need to be considered in this area, bycomparing Ülken's thoughts with Henri Poincaré, Karl Popper and Thomas Kuhn, who had agreat effect on philosophy of science in western world.