Patara mimari bezemeleri

Abstract

Bu çalışmada, Lykia Bölgesi'nin batısında konumlanan Patara Antik kenti'nde 1988'den bu yana sürdürülen arkeoloji kazı çalışmalarında tespit edilmiş bezemeli yapı elemanları incelenmiştir. Söz konusu mimari elemanların büyük çoğunluğu kentin doğu merkezinde bulunan tiyatro, meclis binası, Merkezi Agora Batı Stoası, Liman Caddesi portikusları, Mettius Modestus Takı Güney Stoaları, Prostylos Planlı Tapınak (Korinth Tapınağı), Markia Anıt Mezarı ve Kent Bazilikası'nda ele geçmiştir. Bu yapı elemanlarıyla birlikte entin farklı alanlarına dağılmış olarak bulunan ya da geç dönem yapılarında devşirme malzeme olarak kullanılmış bezemeli yapı unsurları da çalışma konusuna dâhil dilerek, kentteki mimari süslemeler bütüncül olarak değerlendirilmiştir.Kentte Arkaik ve Klasik Dönemlere ait çok sayıda küçük buluntu olmasına rağmen, bezemeli mimari elemanlar bağlamında en erken tarihli buluntu MÖ 4. yy.ın ortalarına tarihlendirilmektedir Kentin Hellenistik Dönemi'ne ait az sayıda örnek tespit edilmiştir. Değerlendirilen bezemeli yapı elemanlarının büyük çoğunluğu ise Roma İmparatorluk Dönemi'ne tarihlendirilmektedir. Anadolu'da MS 2. yy.ın başlarından itibaren görülen imar faaliyetlerindeki artış Patara'da da yoğun olarak takip edilebilmektedir. Roma İmparatorluk Dönemi kentleşme ve yapılaşmasına göre düzenlenmiş Doğu Roma Dönemi yerleşiminin önemli yapılarından biri olan Kent Bazilikası'ndaki yapı elemanları, kentin MS 5/6. yy.daki mimari bezeme anlayışını örneklemektedir. Patara'daki mimari bezemeye sahip yapıların inşası, yapıların geçirdikleri mimari evrelerin tespiti, bezemelerin stilistik özellikleri; stratigrafik, epigrafik ve analojik verilerle birlikte ele alınarak değerlendirilmiştir. Mimari bezemelerin bütüncül olarak ele alınması, Patara ile çeşitli kentler/bölgeler arasındaki karşılıklı stilistik etkiler hakkında yorum yapılmasına olanak sağlarken, bu yapılarda çalışan atölyeler veya yapı okulları ile ilgili de öneriler getirmemizi mümkün kılmıştır.

The ornamental structural elements found during the archeological excavations carried out since 1988 in the Ancient City of Patara located in Western Lycian Region were examined in this study. The majority of the architectural elements were obtained from the theatre, parliament building, West Stoa of the Central Agora, Liman Street Porticoes, South Stoas of the Arch of Mettius Modestus, the Temple with Prostylos Plan (Corinthian Temple), the Markia Temple-Tomb and from the City Basilica. Along with these, the decorated architectural elements that were scattered around various areas in the city or that were used as spolia materials in late period structures were also included in the study and the architectural decorations in the city were analyzed as a whole.Although the city has numerous small finds dating back to the Archaic and Classical periods, the earliest find in terms of decorative architectural elements dates to the mid-4th century BC. Few samples from the Hellenistic period of the city have been found. The vast majority of the decorative elements that were studied date back to the Roman imperial period. The increase in construction activities in Anatolia since the beginning of the 2nd century AD can also be intensely observed in Patara. The structural elements of the City Basilica, which is one of the important structures of the Eastern Roman Period settlement planned in accordance with the urbanization and construction features of the Roman Empire Period, feature the architectural decoration patterns of the city in 5th-6th century AD. The construction of the structures with architectural decorations in Patara and the determination of the different architectural stages experienced by the structures and the stylistic characteristics of the decorations were assessed by considering the stratigraphic, epigraphic and analogic data. Examining the architectural decorations in a holistic approach made it possible for us to interpret on the mutual stylistic effects between Patara and the various cities/regions, as well as helped us to make proposals for the workshops or construction schools working on these structures.