Tüketim toplumunda anneliğin yeni görünümleri

Abstract

İlk bakışta içgüdüsel ve doğal bir süreç olarak görülebilecek annelik aslında toplumsal değer ve normların etkisiyle sosyal olarak inşa edilir. Bu bağlamda anneliğe yüklenen anlamda zaman içerisinde toplumlar ve toplumsal değer ve normlar değiştikçe farklılık gösterir. Her toplumda anneliğe ilişkin değer ve normların değişkenliği farklı `ideal annelik` lerin oluşmasına katkı sunar. Günümüzde anneliğin tanımlanması ve sosyal olarak inşa edilmesine etki eden önemli faktörlerden birisi de tüketimdir. Buradan hareketle bu doktora çalışmasının temel amacı, hem çocuk bakım pratikleri hem de annelikle ilgili kutlama ve armağanlaşma pratikleri üzerinden anneliğin nasıl yeniden tanımlanarak üretildiğini anlamaya çalışmaktır. Nitel araştırma yönteminin benimsendiği çalışmada Antalya'da yaşayan annelere kartopu tekniği ile ulaşılmış ve amaçlı örnekleme tekniğiyle belirlenen 50 anneyle derinlemesine görüşme gerçekleştirilmiştir. Görüşülen kadınların annelik rolü ile birlikte yeni deneyimler yaşadıkları gözlenirken hamilelik ve çocuk sahibi olduktan sonra tüketim alışkanlıklarının da değiştiği, kadınların hem çocuk bakımı hem de armağanlaşma konusunda farklı tüketim kalıplarını benimsedikleri anlaşılmıştır. Kadınların annelik ve çocuk ekseninde gerçekleştirdikleri kutlama, armağanlaşma pratiklerinin bazı noktalarda geleneksel yöntemlere yaklaşırken bazı noktalarda geleneksel pratiklerden uzaklaştığı anlaşılmıştır. Geleneksel (loğusa gecesi, ana gecesi, kırklama, diş bulguru, ad verme, saç kesme, doğum günüdür) ve modern kutlama ve armağanlaşma pratikleri (babyshower partisi, hastane odası süsleme organizasyonu, lohusalık ve bebek armağanları, doğum günlerinde hazırlanan armağanlar, pasta patlatma) ele alındığında bu uygulamaların törensel boyutu ve gerekçeleri benzerken, içeriklerinin farklılaştığı gözlenmiştir.Araştırmadan elde edilen verilere göre kutlama ve armağanlaşma pratiklerinin günümüzde anneliğin inşasında yadsınamayacak bir etkiye sahip olduğu ve tüketim kültürü içerisinde farklı iş alanlarının oluşmasına katkı sunduğu belirtilebilir.

Motherhood is a social construct which can be regarded as an instinctive and a natural process at first side, though. Within this context, the meaning attributed to motherhood changes in the course of time as societies, social values and norms change, as well. The fluidity of values and norms concerning motherhood leads to several forms of `ideal motherhood`. Nowadays, one of the important factors which defines motherhood and contributes to its reconstruction is consumerism. In the light of the above considerations, the primary purpose of this dissertation is to understand the reconstruction of motherhood through both child care practices and celebration and gift exchanges with regards to motherhood.In-depth interviews with fifty women are carried out in Antalya via snowball sampling. It is seen that the women interviewed have new experiences upon `being a mother` and they internalize different patterns of consumption regarding both child care and gift exchange as their consumption habits have changed after pregnancy and having a baby.It is inferred that the practices of celebration and gift exchange in the context of motherhood and baby have some similarities and differences with traditional practices. When traditional (postpartum night, name giving, hair cutting, birthday party, ana gecesi, kırklama, diş bulguru) and moderns practices of celebration and gift exchange (baby shower parties, decorating hospital room, gifts for babies and postpartum women, birthday gifts and blasting birthday cakes) are taken into consideration, it is observed that the contents of the practices are differentiated while the ritual aspect of and the reasons behind these practices are similar. In the light of the findings gathered through the research, it can be stated that the practices of celebration and gift exchange have nowadays an undeniable impact on the reconstruction of motherhood and contribute to various fields of work to develop in consumer culture.