Lolium X festuca melezlerinde bazı sitolojik ve tarımsal özelliklerin belirlenmesi

Abstract

ÖZET Bu araştırmada, yurt dışında ıslah edilmiş, ancak ticari olarak henüz yetiştiriciliği yapılmayan Lolium x Festuca melezlerinde {Lolium perenne x Festuca pratensis (PRIOR ZAD/84) ve Lolium multiflorum x Festuca pratensis (ELMET ZAD/85)) bazı sitolojik ve tarımsal özellikler incelenmiş ve melez bitkilerin mevcut durumları belirlendikten sonra uygun bitkiler yönünde seleksiyon yapılması planlanmıştır. Bu araştırma Tarla Bitkileri Bölümüne ait seralarda yürütülmüştür. PRIOR ve ELMET melezlerine ait tohumlar, önce kasalara, daha sonrada büyük ve küçük boy saksılara şaşırtılarak deneme kurulmuştur. Küçük boy saksılardaki bitkilerde sitolojik, büyük boy saksılardaki bitkilerde ise tarımsal özellikler incelenmiştir. İncelenen özellikler yönünden farklı melez grupların istatistiksel karşılaştırılması `t` testi ile yapılmıştır. Bu araştırmadan elde edilen sonuçlar aşağıdaki gibi özetlenebilir. Mitotik kromozom incelemeleri sonucunda her iki melez grubun da allotetraploid (2n=28) olduğu belirlenmiştir. PRIOR grubunda % 58.33 allotetraploid, % 41.67 aneuploid, ELMET grubunda ise % 26.67 allotetraploid, % 73.33 aneuploid bitki olduğu tespit edilmiştir. Anafaz I'de düzenli ve düzensiz (dengesiz, geciken ve köprü) ayrılış gösteren hücre oranlan, tetrat başına ortalama çekirdekçik sayısı, çiçek tozu canlılığı ve polen boyutları bakımından PRIOR ve ELMET grupları arasındaki farklılık önemli bulunmamıştır. Bitki başına kardeş sayısı, yeşil ve kuru ot verimleri, yaprak uzunluğu ve ham protein verimi yönünden PRIOR grubunun, ELMET grubuna göre daha üstün oldukları belirlenmiştir. Ancak, gruplar arasındaki farklılıklar sadece kardeş sayısı ve kuru ot verimi bakımından istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. PRIOR grubuna ait bitkilerde, başak/salkım ekseni uzunluğu ve başakçık sayısı ELMET grubuna giren melezlerden önemli derecede farklılık göstermiştir. Bitki boyu. sap kalınlığı, başaktaki/salkımdaki çiçek sayısı, tohum sayısı, tohum tutma oranı ve tohum verimi bakımından PRIOR grubu, 1000 tane ağırlığı ve çimlenme oranı yönünden ise ELMET grubu üstün olmakla birlikte, bu farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır.

SUMMARY In this research. Lolhim x Festuca hybrids (Lolium perenne x Festuca pratensis (PRIOR ZAD/84) and Lolhim multiflomm x Festuca pratensis (ELMETZAD/85)) which have improved abroad and which do not have a commercial growing are examined yet. Some of their cytological and agricultural characters were examined in detail and it is planned to do an appropriate plant selection after the existing state of hybrid plants have been determined. This research was carried out in greenhouse belonging to the Department of Field Plant. An experiment of the seeds belonging to PRIOR and ELMET hybrids was established firstly in chest, secondly in big and small size pots by changing their places. The cytological properties of plant in the small size pots and the agricultural characters of plant in the big size pots were examined. The statistical comparison of the various hybrid groups in terms of characters, which are examined, is done with the `t` test. The results obtained from this research can be summarized as following. At the end of the examination of mitotic chromosome, both of the hybrid groups were determined to be allotetraploid (2n=28). It was also determined that there were 58.33 % allotetraploid and 41.67 % aneuploid in group PRIOR and there was 26.67 % allotetraploid and also 73.33 % aneuploid in group ELMET. The difference between group PRIOR and group ELMET in terms of the cell rates which show regular or irregular (unbalanced, lagging and bridge) segregations in anaphase L and the number of average micronuclei per tetrad, and pollen viability and pollen size were not regarded as important. It was determined that group PRIOR was superior to group ELMET in terms of till number per plant, fresh and dry hay yields, leaf length and crude protein yield. However, the differences between those groups were found statistically important only in terms of till number and dry hay yield. In plant belonging to group PRIOR, the length of spike/panicle axis and the number of spiklets showed significantly different from the hybrids in the group PRIOR was superior to ELMET in terms of plant height, stem thickness, the number of both flowers and seeds in spike/panicle, seed set percent rate and seed yield. But group ELMET was superior to PRIOR in terms of 1000-grain weight and germination capacity. On the other hand, these differences were not statistically important.