Yabancı kökenli yağlık ve yemlik kolza (brassica napus ssp. oleifera L.) çeşitlerinin tarımsal özelliklerinin karşılaştırılması

Abstract

Ill ÖZET Yüksek Lisans Tezi YABANCI KÖKENLİ YA?LIK VE YEMLİK YAZLIK KOLZA (BRASSICA NAPUS SPP. OLEIFERA L. ) ÇEŞİTLERİNİN TARIMSAL ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Selahattin İptaş Ankara üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabil im Dalı Danışman: Doç. Dr. özer Kol sancı 1987, Sayfa : 56 Jüri: Doç. Dr. Özer Kolsarıcı Prof.Dr. İbrahim Atakişi Doç.Dr. Celal Er Araştırmamız A.ü.Z.F. Tarla Bitkileri Bölümü dene me tarlalarında kurulmuştur. Bu araştırmanın amacı yabancı kökenli yağlık ve yemlik yazlık kolza çeşitlerinin tarım sal özelliklerinin kar şılaştırılmasıdır. En yüksek tohum verimi yağlık `Tower` çeşitinden 161.87 kg/da olarak alınmıştır. En düşük tohum verimi yem lik `Semu D214/8 0` çeşitinden 66.25 kg/da elde edilmiştir. En yüksek bitki boyu 133-9 cm bitki boyu `Semu DA5/81 GG çeşitinde ölçülmüştür. En düşük bitki boyu ise 110.0 cm ile yağlık `Tower` çeşitinde gözlenmiştir. Ana sapa bağlı yandal sayısı bakımından en yüksek değer yemlik `Semu DA5/ 81 GG` çeşitinde 10.2 adet olarak bulunmuştur. En düşük yan- dalsayısı ise yağlık `Tower` çeşitinde 6.8 adet olarak göz lenmiştir. Anasaptaki en yüksek kapsül sayısı yemlik `Semu DA5/ 81 GG` çeşitinde 58.13 adet olarak saptanmıştır. En düşük kapsül sayısı ise yağlık `Tower` çeşitinde 45.93 adet elde edilmiştir. Kapsüldeki tohum sayısı en yüksek yemlik `Semu DA5/81 GG` çeşitinde 27.27 tane bulunmuş olup, en düşük tohum sayısı ise 25.63 tane ile yağlık `Tower` çeşitinden elde edilmiştir. Kapsül boyu açısından en yüksek değeri 6.14 cm ile yağlık `Semu 209/82 RH` çeşitinden elde edil miştir. En düşük değer ise yemlik `Semu D214/8 0` çeşitinde 5.7 0 cm olarak ölçülmüştür. Bintane ağırlığı en yüksek olan çeşit yağlık `Tower` çeşiti olup, 4.00 g'dır. Bintane ağır lığı en düşük çeşit ise 3.61 g ile yemlik `Semu D214/8 0`IV çeşitidir. En yüksek yağ oranı yağlık `Tower` çeşitinde % 3 6.5 olarak bulunmuştur. En düşük yağ oranı ise % 26.9 ile yemlik ` Semu DA5/81 GG` çeşitinden elde edilmiştir. Yemlik kolza çeşitlerinde yapılan yem analizlerin de, ham protein oranı en yüksek değer % 14.87 ile `Semu D214/8 0` çeşitinden elde edilmiş olup, diğer yemlik çeşit `Semu DA5/81 G?` de bu oran % 13.52 dir. En yüksek ham yağ oranını % 4.38 ile `Semu DA5/81 GG` vermiştir. `Semu D214/ 8 0` de bu oranı % 4. 08' tir. En yüksek ham selüloz oranını % 38.05 ile Semu DA5/81 GG çeşiti vermiştir. `Semu D214/8 0` de bu oran % 28.55'tir. N-siz öz maddelere ait en yüksek oran `Semu D214/8 0` çeşitinden % 41.8 6 olarak bulunmuştur. Diğer yemlik çeşit `Semu DA5/81 GG` de bu oran % 33. 47` d ir. En yüksek ham kül oranı % 10.64 ile `Semu D214/80` çeşitin den elde edilmiş olup, `Semu DA5/81 GG`'de bu oran % 10.58'- tir. En yüksek kuru ot verimi `Semu D214/8 0` çeşitinden el de edilmiş olup, dekara verim 512.5 kg'dır. `Semu DA5/81 GG` '- de ise kuru ot verimi 335.0 kg/da olmuştur. Denememizde kullanılan yazlık yağlık ve yemlik kol za çeşitlerinin v eg etasyon süresince sulama, gübreleme ve çapalama gibi verimi arttırıcı kültürel tedbirlerin uygulanma masına rağmen yağlıklarda yüksek tohum veriminin alınması ve yemliklerde ise Avrupa ülkelerinde olduğu gibi yem ama cıyla yetiştirilerek kaba yem ihtiyacımızı karşılayabile ceği ve besin değeri yüksek bir bitki olarak karşımıza çık maktadır. ANAHTAR KELİMELER: Kolza Çeşitleri, tohum verimi, bitki boyu, ana sapa bağlı yandal sayısı, ana saptaki kapsül sayısı, kapsüldeki tohum sayısı, kapsül boyu, bintane ağırlığı, yağ oranı, çıkış, çiçeklerime ve hasat tarihleri, ham protein, ham yağ, ham selüloz, ham kül, N-siz öz maddeler, kuru ot v er imi.

ABSTRACT Ma ster$ Thesis COMPARISON OF AGRICULTURAL CHARACTERS IN FOREIGN ORIGIN OIL AND FORAGE TYPE OF SUMMER RAPE {BRASSICA NAPUS SPP. OLEIFERA L.) VARIETIES Selahattin îptaş Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Agronomy Supervisors Assoc. Prof. Dr. Özer Kolsaricx 1987, Page: 56 Jurry: Assoc. Prof. Dr. özer Kolsarıcı Prof.Dr. İbrahim Atakişi Assoc. Prof.Dr. Celal Er This research was carried out on the experimental fields of the Department of Agronomy, Faculty of Agriculture, University of Ankara. The aim of this research was the compare agricultural characters in foreign origin oil and forage type of summer rape varieties. The highest seed yield was found 161.87 kg/da in `Tower` variety while the lowest seed yield was 66.25 kg/da in `Semu D214/8 0` variety. The highest plant height was observed 133.9 cm in `Semu DA5/81 GG` variety meanwhile the shortest plant height was 110.0 cm in `Tower` variety. The highest lateral branch number joined main stem was found 10.2 `Semu DA5/81 GG` variety while the lowest lateral branch number was 6.8 in `Tower` variety. The highest pod number on the main stem was determined 58.13 in `Semu DA5/ 81 GG` variety meanwhile the lowest pod number on the stem was 4 5.93 in `Tower` variety. The highest seed number per pod was shown 27.27 in `Semu DA5/81 GG` variety meanwhile the lowest value was 25.63 in `Tower` variety. The langest pod length was obtained 6t14 cm in `Semu 209/8 2 RH` variety while the shortest pod lenght was 5.7 0 cm in `Semu D 214/8 0` variety. The highest thousand seed weight was found 4.00 g in `Tower` variety meanwhile the lowest thousand seed weight was 3.61 g in `Semu D214/8 0` variety. The highest oil ratio was obtained 3 6.5, % in `Tower` variety meanwhile the lowestVI oil ratio was 26.9 % in `Semu DA5/81 GG` variety. The highest crude protein ratio was obtained 14.87 % in `Semu D214/8 0` variety. The lowest crude protein ratio was obtained 13.52 % in `Semu DA5/81 GG` variety. The highest crude fat ratio was determined 4.38 % in `Semu DA5/81 GG` variety. The lowest crude fat ratio was determined 4.08 % in Semu D214/8 0 variety. The highest crude fiber ratio was obtained 38.05 % in `Semu DA5/8 0` variety. The lowest crude fiber ration was obtained 28.55 % in `Semu D 214/8 0` variety. The highest nitrogen free extract ratio was obtained 41.8 6 % in `Semu D214/8 0` variety. The lowest nitrogen free extract ratio was obtained 33.47 % in `Semu DA5/81 GG` variety. The highest crude ash ratio was obtained 10.64 % in `Semu DA5/ 21 GG` variety. The lowest crude ash ratio was obtained 10.58 % in `Semu D214/8 0` variety. The highest hay yield was found 512.5 kg/da in `Semu D214/80` variety. The lowest hay yield was found 33 5.0 kg/da in `Semu DA5/81 GG` variety. Oil and forage type of summer rape varieties used at the trial were seen obtaining high seed yield in oil types and having of. requirement rough forage with high nutritive value as a crop like in European countries to have forage in spite of not applying cultural measures for high yield such as irrigation, fertilization and hoeing during the vegetation period. KEY WORDS: Rape varieties, seed yield, plant height, branch number per plant, pod number on the main stem, seed number per pod, pod length, thousand seed weight, oil ratio, exit to flower and harvest date, crude protein, crude fat, crude fiber, crude ash, nitrogen free extract, hay yield.