Tombul fındık çeşidi için tozlayıcı seçimi

Abstract

İÜ ÖZET Yüksek Lisans Tezi TOMBUL FINDIK ÇEŞÎDÎ ÎÇÎN TOZLAYICI SEÇÎMÎ Yeşim OKAY Ankara üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Danışman : Prof.Dr.Mahmut AYFER 1987, Sayfa :'J60 Jüri: Prof.Dr. Mahmut AYFER Prof. Dr. Y. Sabit A?AO?LU Doç.Dr.Menşure ÇELÎK Bu çalışma tozlayıcı seçimine esas olmak üzere Tombul fındık çeşidi ile morfolojik ve ekonomik özellik leri bakımından bu çeşide benzerlikler gösteren bazı önem li fındık çeşitleri arasındaki eşeysel uyuşmazlık durumla rını belirlemek amacı ile yapılmıştır. Tozlayıcı olarak Sivri, Fosa, Kalınkara, Mincane ve Palaz çeşitleri kullanılmıştır. Sivri çeşidi kontrol olarak dikkate alınmış ve ayrıca Tombulda kendileme yapıl mıştır. Tozlayıcı çeşitlerin çiçek tozu çimlenme özellikle ri % 15, % 20, % 25 yoğunluklardaki sakkaroz eriyiklerinde, asılı damla yöntemi ile 14 tekerrürlü olarak incelenmiştir. Sayımlar 20°C sıcaklıktaki etüvde 12 saat bırakılan örnek lerde yapılmıştır. Eşeysel uyuşma düzeyinin belirlenmesinde tozlayıcı çeşitlere ait çiçektozu borularının, Tombul çeşi dinin dişicik boruları içerisindeki gelişme durumları fluoresan mikroskop! yöntemi ile incelenmiştir. Tozlanma dan 1,3,6,9 ve 12 gün sonra FAA ile tesbitleri yapılan ör nekler, anilin mavisi ile boyanmış ve gözlemler ezme yönte miyle yapılmıştır. Sayımlar, dişicik boruları üç eşit böl geye ayrılarak her bölgede ayrı ayrı gerçekleştirilmiş ve yumurta hücresine en yakın bölgenin değerleri daha etkin olarak dikkate alınmıştır. En yüksek çiçek tozu çimlenme oranı Fosa çeşidinde (% 62.8) görülmüş, bunu sırası ile Mincane (% 45.1), Palaz (% 37.5), Kalınkara (%36.4) ve Sivri(%31.5) çeşitleri izle miştir. Çeşitlere göre değişmekle birlikte, genellikle en yüksek çiçek tozu çimlenme oranları % 20 ve % 25 yoğunluk taki sakkaroz eriyiklerinde olmuştur. Fındıkta çiçek tozla rının sadece tepecikten değil, dişicik borusunun yan taraf larından da girerek çiçek tozu borusu oluşturdukları belir lenmiştir. Toz lamadan 1 gün sonra Fosa, Mincane, Palaz ve Sivri çeşitlerinde dişicik borusunun dip kısımlarında önemli ölçüde çiçek tozu borusuna rastlanmıştır. 6. günde ise örneklerin hemen tümünde bu bölgedeki çiçek tozu borusu sayılarında da büyük ölçüde artış görülmektedir.IV Tombul çeşidi ile tozlayıcı olarak kullanılan çeşitler arasında herhangi bir eşeysel uyuşmazlığa rast lanmamıştır. Ancak kendilenen Tombulda çiçek tozu boru sunun gelişimi daha yavaş olmuştur. Tozlayıcılar arasında istatistiksel olarak önemli bir farka rastlanmamakla bir likte, elde edilen değerler bakımından en fazla çiçek tozu borusu Mincane ile tozlanan örneklerde görülmüş, bunu sıra sıyla Sivri, Fosa, Palaz, Kalınkara ve Tombul ile tozlanan örnekler izlemiştir. ANAHTAR KELİMELER: Tombul fındık, tozlayıcı seçimi, eşeysel uyuşmazlık, çiçek tozu çimlenmesi, çiçek tozu borularının dişicik borusu içerisin deki gelişimi.

ABSTRACT Masters Thesis SELECTION OF POLLINATORS FOR 'TOMBUL HAZELNUT CULT I VAR Yeşim OKAY Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Horticulture Supervisor: Prof.Dr. Mahmut AYFER 1987, Page:60 Jury: Prof.Dr. Mahmut AYFER Prof.Dr. Y. Sabit A?AO?LU Assoc. Prof.Dr. Menşur e ÇELİK This study has been made in order to identify the sexual incompatibility between TOMBUL variety and those that are similar to this cultivar in both morphological and economical terms, in which the selection of the pollinator is the main purpose. Sivri, Fosa, Kalxnkara, Mincane and Palaz cultivars have been used as pollinators. The Sivri cultivar was taken as the control cultivar, and Tombul was self pollinated. The pollen germination characteristics of pollinator cultivars were observed in sucrose solutions of 15 %, 20 %, and 25 % respectively, using the hanging drop method and in 14 replicas. The counts were:. taken from the samples which were left in the incubator for 12 hours at 20°C. In the determination of the level of sexual compati bility the development of pollen tubes of the pollinator cultivars in the styles were detected using flourescent microscopy. 1,3,6,9 and 12 days after pollination the samples were fixed using FAA and then were stained with aniline blue and the observations were made by squashing. The counts were taken by dividing the style into three equal sections and taking seperate counts in each one of these sections, while the results of the section that was nearest to the ovarium were effectively taken into considiration. The highest rate of pollen germination was observed at Fosa cultivar (62.8 %) and this was followed by Mincane (45.1 %), Palaz (37.5 %), Kalxnkara (36.4. %) and Sivri (31.5 %) cultivars respectively. Although varying according to the cultivars, the polen germination was mostly observed at sucrose concentrations of 20 % and 25 %. It has been determined that the pollens not only enter from the stigma but also from the sides of the style and there they create the pollen tube^ in nuts.VI Quite distinct levels of pollen tubes have been found to be existing in the deeper parts of the style of Fosa, Mincane, Palaz and Sivri cultivars, one day after pollination. On the sixth day, a significant increase in the number of pollen tubes in this region is seen, almost in all samples. Sexual incompatibility between the Tombul cultivar and the other cultivars which were used as pollinators was not observed. However, the growth of pollen tube was slower in selfed Tombul. In spite of the fact that no significant variations in terms of statistical values existed among pollinators still the result have shown that the samples which were pollinated with Mincane cultivar had the most number of pollen tube and this was followed by the samples that had been pollinated with Sivri, Posa, Palaz, Kalınkara and Tombul respectively. KEY WORDS: Tombul nuts, selection of pollinators, sexual incompatibility, polen germination, growing of polen tubes in the style