Petkim-Yarımca Kaprolaktam Fabrikası anon ünitesi artık alkali çözeltisinin değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET PETKİM-YARIMCA KAPHOLAKTAM PABRİKASI ANON ÜNİTESİ ARTIK ALKALİ ÇÖZELTİSİNİN DE?ERLENDİRİLMESİ Cevdet AKOSMAN Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kiraya Mühendisliği Anabilin Dala Danışman: Yard. Doç. Dr. Ali Y. BİLGESÜ 1987, Sayfa: 90 Jüri* Prof. Dr. T» Doğu Prof. Dr,.G. Gürüz. Yard. Doç. Dr. A. Y. BilgesU Petkim-Yarımea t eaialer indeki anam ünitesinden 35000 ten/yıl alarak `Artık alkali çözeltisi` yan ürün alarak çıkmakta dır. Çevre kirlenmesini önlemek için an. çözelti 1 milyar Tl/y/l ma li külfetle yakılarak gider ilmektedir. Yapıla» bu çalınmada j çevre kirlenmesine sebep elmadan, artık alkali çözeltisindeki srganik maddelerin geri kazanılması ve içerdiği adipik a«it gibi kıymetli ürünlerin tieari ve ekenemik alarak ayrılma» ı sağlanmıştır. Artık alkali çözeltisinin, 45*C'de aasimse % 10 H 80, 2 4 (#98 » lik) ilaveaiylej «ulu ve erganik faz almak Üzere iki faza ayrıl dığı görülmüştür. Analiz ve ayırma çalışmaları neticesinde, artık alka li çözeltisine göre yaklaşık % 8,5 (ağır.) sulu fazda ve % 22 (ağar.) organik fazda olmak üzere, artık alkali çözeltisi içerisin deki toplam organik madde miktarı % 30', 5 olarak bulunmuştur. Sulu fazdaki erganik maddeler etil asetatla ekstrakte e- dildikten senra yapılan analiz aetiaeainde, eke tr aktın % 47,66 aıill- oları mono kar`boksilli asitlerin ve % 42,32 si olan dikarboksilli asitlerin ayrılıp değerlendirilebileceği gösterilmiştir. Organik fazda bulunan ürünlerin analizinden % 52,23 (ağır.) bileşen aydınlatılmış ve organik fazın ağırlıkça % 40'ınm ekono mik olarak değerlendirilebileceği ve değerlendirilebilen ürünlerin başlıca mono ve dikarboksilli asitler olduğu bulunmuştur. Bütün bu işlemler sonucunda etil asetat ekstraksiy onundan arta kalan çözelti 10 C ye soğutulmuş ve Na^SO^ Ün bir kısmı kristallendirilerek kazanılmıştır. Geri kalan Na2S0 ce doygun çözelti, eser miktarda (% 0,1 den az) organifc madde içermekte ve Çevre kirlenmesine sebep olmadan atılabilmektedir. ANAHTAR KELİMELER : Artık alkali çözeltisi, anon ünitesi, artık değerlendirme.

iv ABSTRACT Masters Thesis UTILIZATION OP THE WASTE ALKALI SOLUTION PROM THE ANON UNIT OP PBTKIM- YARIMCA CAPROLACTAM PLANT Cevdet AKOSMAN Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Chemical Engineering Supervisor : Assist. Prof. Dr.Ali Y.BÎLGBSÜ 1987, Page: 9© awixyi Prof. Dr. T* Doğu Prof. Dr. G. Gürüz. Assist.Prof. Dr. A. Y. Bilgesti Petkim- Yarımca Anon Plant annually produces 35000 tons of a byproduct known as `Waste Alkali Solution*.Por environ mental considerations this is `burned with fuel oil in a jet burner which adds 1000 million TL per year to the operating costs. This research succeeded in commercial and economic separation of organic matter from the waste and in recovering valuable products such as adiplc acid without pollution. 10 v % H2S04 (98 #) was added to the waste alkali solution at 45 C to give two phases, one aqueous and the other organic. Analysis shows that the waste alkali solution containS'30.5 W % organic matter, about 8.5 w % going to the aqueous and 22 w % to the organic phase. The organic matter in the aqueous phase was extracted with ethyl acetate. The analysis of the extract gave 47.66 # mono and 42.32 % dicarboxylic acids both of which were proved to be economically recoverable. 52.2 w % of the products in the organic phase were identified. About 40 w % of this phase was shown to be separable, giving again mono and dicarboxylic acids.The remaining aqueous solution was cooled to 10 C so that Na2S0. crystallized out. The saturated solution with traces of organic matter (less than 0.1 %) was discarded because it presented no environmental pollution. KEY WORDS : Waste alkali solution,anon plant, waste treatment.