Üst kretase karbonatlarının çukurtaş sahasında (Adıyaman) fasiyes analizleri ve ortamsal yorumu

Abstract

-nı- ÖZET Yüksek Lisans Tezi ÜST KRETASE KARBONATLARININ CUKURTAS SAHASINDA <ADIYAMAN) FASÎYES ANALİZLERİ VE ORTAHSAL YORUMU Necdet SENGÜNDÜZ Ankara üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilin» Dalı Danışman s Doç. Dr. Baki VAROL 1988, sayfa s 103 Jüri : Doç. Dr. Niz antettin KAZANCI Doç. Dr. Baki VAROL Yar. Doç. Dr. Gök sen in ESELLER Bu araştırmada, Adıyaman civarında yer alan Çukurtas petrol sahasında açılmış A, B ve C kuyularında üst Kretase yaslı Mardin Brubu Karbonatları ile üstünde yer alan Karaboğaz ve Sayındere Formasyon ' 1 ar ı petrogra fik incelemeye tabi tutulmuştur. Polarizan mikroskop al tında yapılan incelemeler sonucu elde edilen veriler ve kuyu elektrik loğları (Gamma Ray ve Sonic log) yardımıy la Derdere Formasyonu 'nd a 5, Karababa Formasyonu * nda 5, Karaboğaz Formasyonu 'nda 2 ve Sayındere For masyonu ' nda 1 adet mikrof asiyes ayırtlanmıstır. Daha sonra bu fasiyes- ler in kuyular arasındaki korelasyonu gerçekleştirilmiş tir. Değerlendirmeler sonucu, sahada üç adet çökelme evresi saptanmıştır. Çalışılan kuyular yeterli derinliğe inmediğinden birinci çökel evresinin hangi koşullarda başladığı bilinmemektedir. Ancak, evrenin sonlarına doğ ru regresif karakter kazanarak sığ deniz karbonat çeke limi ile evrimini tamamlamıştır. Derin denizde çökel en 6 ve 11 nolu mikrof asi y esi er ise ikinci ve üçüncü çökelme evresinin transgresif olarak başladığını ortaya koymak tadır. İkinci evre yarı kapalı bir platformda (silled basin) çökelmeye başlamış ve daha sonra regresif karak ter kazanarak çökelimini sığ deniz koşullarında tamamla mıştır, üçüncü evre ise, kabaran okyanus sularının (up- welling) derin selte bıraktığı çökel 1 eri e başlamış ve derin deniz koşullarını koruyarak evrimini devam ettir miştir. Diyajenez bölümünde, ilgili birimleri etkileyen değişik diyajenetik işlevler incelenmiş ve kayaçlar üze--IV- rindeki etkileri tartışılmıştır» Birimleri en fazla etkileyen değişim olayı dolomiti eşmedir. Dolomiti eşme mekanizması birimlere göre farklılıklar gösterir, örne ğin, Der d er e Formasyonu 'nda dolomiti eşme karışım zonu (mixing zone) yöntemi ile gerçekleşirken, Sabunsuyu For - masyonu'nda bu tip dolomiti eşmeye ek olarak hipersalin.suların etkisi ile oluşan dolomitlerde söz konusudur. Birimlerde gözlenen diğer di ya j enet i k işlevler, cimento- lanma, sil i si eşme, mi kr i ti eşme ve yeniden biçimlenmedir. Çalışılan kuyuları etkileyen biri ters, ikisi normal olan üc adet fay elektrik loğları ve petrografik gözlemler sonucu belirlenmiş ve kuyular arasında bu faylar yardımı ile yapısal korelasyon gerçekleştiril miştir. Çalışılan birimlerden Mardin Karbonatları ve Karaboğaz Formasyonu 'nun mineralojik bileşimini, içer - dikleri kil oranını ve tipini belirlemek amacıyla Çukur taş-B kuyusunda kar ot ve kesinti örneklerinden bir dizi `tüm kaya ve kil` analizi yaptırılmıştır. Elde edilen değerler yardımıyla birimlerin mineralojik grafikleri çizilmiştir. _. Değerlendirmeler sonucu, Gamma Ray loğunda yüksek değerler veren Karababa- A üyesi ile Karaboğaz Formasyonu 'nun aslında aşırı killi olmadığı organik madde içinde korunan radioaktif minerallerin yüksek konsantrasyonundan kaynaklandığı saptanmıştır. Anahtar kelimeler s Çukurtaş sahası, üst Kretase karbonatları, Mardin Grubu Karbonatları, Karaboğaz Formasyonu, Say in dere Formasyonu, Karbonat petrografisi, Fasiyes analizi.

_v_ ABSTRACT Master of Science Thesis PETRQ6RAPHIC ANALYSIS AND ENVIRONMENTAL INTERPRETATION OF THE UPPER CRETACEOUS CARBONATES IN THE CUKURTAŞ FIELD (ADIYAMAN), SE TURKEY Necdet Sengündüz Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Geological Engineering Supervisor : Assoc. Prof. Dr. Baki VAROL 1988, page s 103 Jury : Assoc. Prof -Dr. Nizamettin KAZANCI Assoc. Prof.Dr. Baki VAROL Asst.prof.Dr. Gök sen in ESELLER In this research, petrol ogical investigation has been carried out on the upper Cretaceous aged Mardin car bonates and the overlying Karaboğaz and Saymdere Forma tion in A,B and C wells drilled at Çukur t as oil field, Adıyaman area. With the data obtained by polarizan mic roscope studies and with the aid of electrical logs ÎGR and SONIC), Derdere, Karababa, Karaboğaz and Saymdere Formations are divided into 5, 5, 2 and 1 micro- facies respectively. Then correlation of these facies between the wells had been carried out. In the study area, three sedimentary cycles had been determined. The beginning conditions of the first cycle were not known, because the studied wells did not reach the necessary depths. However, towards the end of the cycle it gained a regressive character. This cycle was completed with a shallow marine carbonate deposition The number 6 and 11 micro- facies which were deposited in deep marine conditions revealed that the second and the third sedimentary cycles started as a transgressive phase. The second cycle started deposition in a silled platform and the deposition ended in a shallow marine conditions by gaining a regressive character. The third cycle started deposition in an environment controlled by upwelling system and the deposition continued in deep marine conditions. In the di agenesis 'chapter, the different diage- netic processes effecting the relevant units were exa mined and their effect on the rocks were discussed. The-VI- most effective diagenetic process was the dolomitiz ati on The dolomiti zat ion mechanism showed differences in dif ferent units. For example, in the Derdere Formation, dolomiti zati an was realized with a mixing zone system, whereas in the Sabunsuyu Formation, in addition to this kind of dolomiti zati an, dolomites resulted by hypersa- line water effect are also present. The other diagenetic processes seen in the Upper Cretaceous units are cemen tation, silicif ication, micritization and neomorphism. One reverse and two normal faults effecting the studied wells were identified by electrical log and pet- rological investigations, and a structural correlation had been carried out by the aid of these faults. In order to identify the mineralogical composi tion, clay content and the clay type of Hardin carbo nate and the Karaboğaz Formation hole rock and clay frac tion analyses had been carried out on the core and the cutting samples off Cukurtas-B well. With the obtained data the mineralogical graphs of the units were plotted. As a result of interpretations, the high gamma ray readings in the Karababa- A member and the Karaboğaz Formation resulted not from high clay content, but from the high concentrations of the radioactive minerals pre served in the organic matter. Key words s Çukur tas Field, Upper Cretaceous carbonates, Mardin carbonates, Karaboğaz Forma tion, Saymdere Formation, Carbonate petrog raphy, Facies analysis.