Kendilenmiş aspir (carthamus tinctorius L.) hatları arası melez ve heterosis

Abstract

Ill ÖZET Yüksek Lisans Tezi KENDİLENMİŞ ASPİR (Carthamus tinctorius L.) HATLARI ARASI HELEZ VE HETEROSIS Halil SARIKAYA Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Danışman s Prof. Dr. Emin EKİZ 1989, Sayfa s 59 Jüri : Prof. Dr. Emin EKİZ Prof. Dr. İbrahim GENÇ Prof. Dr. Neşet ASLAN Bu araştırma, 1988 yılında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü deneme tarlasında yürütül müştür. Yerli ve yabancı kökenli aspir çeşitlerine ait kendi- lenmiş hatların açıkta tozlanmış melezlerinde, melez gücünü bulmak ve yağ oranı yüksek, verimli aspir melezlerini elde etmek amacıyla yapılmıştır. Melezlerde incelenen karakterler bakımından melez gü cü {Heterosis ) ve üstün anaca göre melez gücü (Heterobeltio- sis) değerleri şu şekilde bulunmuştur : Tohum verimi bakımından melez gücü % 60.2 - 128.4 ve üstün anaca göre melez gücü % 71.34-100.68 arasında bulun muştur. Bitki boyu bakımından melez gücü ve üstün anaca gö re melez gücü istatistiki yönden önemli görülmemiştir. BinIV tohum ağırlığında melez gücü % 13 «,60-24. 56 ve üstün anaca göre melez gücü % -9.09- (+16.40) arasında değişmiştir. Sap veriminde melez gücü % 32.01-47.43, üstün anaca göre melez gücü % 31.99-45.17 olarak bulunmuştur. Dal sayısı bakımın dan melez gücü sadece Oleicleed X 304 melezinde % 29.76, üstün anaca göre melez gücü Oleicleed X 304 ve Reduced-hull X Partical-hull melezlerinde % -17.85- (+27.00) ile önemli olmuştur. Tabla sayısı bakımından melez gücü % -19.35- (+66.13) ve üstün anaca göre melez gücü % -32.14- (+48.30) arasında değişmiştir. Kabuklu yağ oranı bakımından melez gü cü sadece Oleicleed X 304 melezinde % 11.72 ve üstün anaca göre melez gücü Oleicleed X 304 ile Oleicleed X 308 melez lerinde % -6.45- (+11.61) olarak bulunmuştur. Tabla çapı ba kımından melez gücü % 9.27-20.30 ve üstün anaca göre melez gücü ise sadece Yerli X 308 melezinde (% 12.86) önemli bu lunmuştur. Kabuk oranı bakımından melez gücü % -10.04- (-10.14) ve üstün anaca göre melez gücü % -5.83- (-17.36) arasında değişmiştir. Melez parselleri içersinde en yüksek melez oranı, Re duced-hull X Partical-hull melezinden (% 53.42) elde edil miştir. ANAHTAR KELİMELER : Kendilenmiş hat, melez, melez gücü, üstün anaca göre melez gücü, tohum verimi, bitki boyu, bin tohum ağırlı ğı, sap verimi, dal sayısı, tabla sa yısı, tabla çapı, kabuk oranı, kabuk lu yağ oranı, melez oranı.

ABSTRACT Masters Thesis HYBRID AND HETEROSIS AMONG THE SELFED LINES OF SAFFLOWER (Carthamus tinctorius L.) Halil SARIKAYA Ankara university Graduate School of Natural aria Applied Sciences Department of Agronomy Supervisor : Prof. Dr. Emin EKİZ 1989, Page îS9 Jury : Prof. Dr. Emin EKÎZ Prof. Dr. Ibrahim GENÇ Prof. Dr. Neşet ASLAN This research was carried out at the field of Department of Agronomy, Faculty of Agriculture, University of Ankara, in the year of 1988. The aim of this research was to find out selfed lines of native and foreign origin saff lower varieties for having high oil ratio seed yield and hybrid vigour by open pollination» According to the studied characters which based on the hybrids, the values of hybrid vigour (Heterosis) and hybrid vigour in concern with super parent (Heterobeltio- sis) were found as follows : The hybrid vigour and heterobeltiosis in regard to seed yield were found as 60.2 - 128.4 % and 71.34-100.68 %, respectively. In accordance with the plant height, hyb rid vigour and heterobeltiosis were not found importantVI statistically. The hybrid vigour and heterobeltiosis in vi ew of the thousand seed weight were changed as 13.60-24.56 % and -9.09- (+16.40) %, in order. The hybrid vigour and he terobeltiosis in stem yield were changed as 32.01-47.43 % and 31.99-45.17 %. The hybrid vigour in branch number was concerned as 29.76 % only in the hybrid of Oleicleed X 304 while the heterobeltiosis was found -17.85-C+27.00) in the hybrids of Oleicleed X 304 and Reduced-hull X Partical-hull, The hybrid vigour and heterobeltiosis is regard to head num ber were changed as -19.35-(+66.13) % and -32.14- (+48.30) % respectively. The hybrid vigour in oil ratio with hull was concerned as 11.72 % only in the hybrid of Oleicleed X 304 while the heterobeltiosis was found -6.45- (+11.61) % in the hybrids of Oleicleed X 304 and Oleicleed X 308. The hybrid vigour in regard to head diameter was found 9.27-20.30 % while heterobeltiosis was important (12.86 %) only in the hybrid of Yerli X 308. The hybrid vigour and heterobeltio sis in hull ratio were changed as -10.04- (-10.14) % and -5.83- (-17.36) %. The highest ratio of hybridization among the hybrid plots was obtained (53.42 %) by through the hybrid of Redu ced-hull X Partical-hull. KEY WORDS : Selfed line, hybrid, hybrid vigour, heterobel tiosis, seed yield, plant height, the thousand seed weight, stem yield, branch number, head number, oil ratio with hull, head diameter, hull ratio, ratio of hybridization.