Kıraç şartlarda toprak işleme yöntemleri ve münavebe sistemlerinin buğday ve fiğde verim ve bazı verim unsurları ile toprak özelliklerine etkileri

Abstract

ÖZET Farklı münavebe sistemleri (buğday-buğday, fiğ-buğday, nadas-buğday, kimyasal nadas-buğday ve fiğ-nadas-buğday) ve toprak işleme aletlerinin (pullukla, çizelle, anadolu sabanıyla ve sıfır toprak işleme) buğday ve fiğde verim ve bazı verim unsurlarına etkileri tesadüf bloklarında bölünen bölünmüş deneme deseninde üç tekerrürlü olarak kurulan denemede belirlenmiştir. Toprak işleme aletlerinin buğday (tane) ve fiğ (kuru ot) verimi üzerindeki etkisi önemsiz olurken, münavebe sistemlerinin etkisi buğday veriminde çok önemli, fiğ veriminde önemsiz olarak belirlenmiştir. Buğdayda toprak işleme yöntemlerinin kıştan çıkış oranı, başaklanma ve olgunlaşma süresi, m2' de başak sayısı, başakta tane sayısı ve ağırlığı, buğdayda toprakta hacim ağırlığı üzerine etkisi çok önemli olurken; yaş öz, buğday ve fiğde toprak nemi ve organik madde içeriği, üzerine etkisi önemli olarak tespit edilmiştir. Aynı şekilde münavebe sistemlerinin m2'de başak sayısı, başakta tane sayısı ve ağırlığı, ham protein verimi, buğdayda toprakta nem ve organik madde içerikleri üzerine etkisi çok önemli olurken, buğdayda toprakta hacim ağırlığı ve fiğde toprakta organik madde üzerine etkisi önemli bulunmuştur. Bu sonuçlar ve yapılan ekonomik analizlere göre; en yüksek ve en karlı verim sıfır toprak işlemede, fiğ-nadas-buğday ve kimyasal nadas-buğday uygulamalarıdır. Doğu Anadolu Bölgesinde tarımın ağırlıklı olarak hayvancılığa dayanması neticesi ile sıfır toprak işlemede fiğ-nadas-buğday münavebe sistemi tavsiye edilebilir.

SUMMARY The effects of different rotation systems (wheat-wheat, vetch-wheat, fallow-wheat, chemical fallow-wheat and vetch-fallow-wheat) and soil tillage methods (plough, chisel, anatolian plough and no tillage) on the grain/hay yield and some yield components in wheat and vetch were studied by using Split-Split Plot design with three replications. Even though, the effect of soil tillage methods on wheat (grain) and vetch (hay) yield was found to be very insignificant, the effect of rotation systems on yield was very significant in wheat and insignificant in vetch. The effects of soil tillage methods were very significant on winter hardiness, flowering and maturing date, the number of spike per m2, grain number and weight per spike, soil volume weight and significant on wet gluten, soil moisture content and soil organic matter in wheat and vetch. The effects of rotation systems were found to be very significant on the number of spike per m2, grain number and weight per spike, crude protein yield, soil moisture content and soil organic matter in wheat and significant on soil volume weight in wheat and on soil organic matter in vetch. Results in this study showed that no tillage with vetch-fallow-wheat and chemical fallow-wheat were found to be the most profitable combinations. Agricultural activities are based on animal production in Eastern Anatolia, for that reason no tillage and vetch- fallow-wheat seem to be advisable to the region.