Karaerik üzüm çeşidinin klon seleksiyonu yoluyla ıslahı üzerinde bir araştırma

Abstract

Bu çalışma 1999-2001 yıllan arasında Erzincan ili, Üzümlü ilçesi Merkez, Bayırbağ Beldesi ve Pişkidağ Köyü'nde Karaerik üzüm çeşidi üzerinde yürütülmüştür. Toptan seleksiyon yoluyla çeşidin verim potansiyeli yüksek, kaliteli ve tane çatlama oram düşük olan klon baş omcaları belirlenmiştir. Çalışmada tartılı derecelendirme metodu kullanılmıştır. Tartılı derecelendirmeye esas olan kriterler olarak doğum oram (sürgün basma salkım sayısı), salkım ağırlığı, tane ağırlığı, olgunluk indisi, tane çatlama oram, tane renk ve iriliği yönünden salkım homojenliği ile salkım sıklığı üzerinde durulmuştur. Bu özellikler yanında, tartılı derecelendirmeye esas olmayan, klonların tanıtımında kullanılan salkım basma tane sayısı, salkım eni, salkım boyu, salkım şekli, tane eni, tane boyu, tane en/boy oram, tane basma çekirdek sayısı, şıranın suda çözünür kuru madde, asit ve indirgen şeker içeriği ile bazı yaprak özellikleri de incelenmiştir. Söz konusu kriterler yönünden Karaerik populasyonunda klonlar arasında önemli varyasyonlar olduğu tespit edilmiştir. Üç yıllık ortalamalara göre klonlar arasında, tane çatlama oranında %73.2, salkım ağırlığında %33.6, olgunluk indisinde %23.0, doğum oranında %20.9 ve tane ağırlığında %19.2 oranında varyasyon olduğu belirlenmiştir. Çalışmada tartılı derecelendirme sonucu 200 klon baş omca adayı içerisinden, 650 ve üzeri puan alan 22 klon (24 Ü-KE 83, 24 Ü-KE 213, 24 Ü-KE 306, 24 Ü-KE 317, 24 Ü-KE 325, 24 P-KE 407, 24 P-KE 410, 24 P-KE 425, 24 P-KE 432, 24 Ü-KE 451, 24 Ü-KE 460, 24 Ü-KE 477, 24 Ü-KE 489, 24 Ü-KE 490, 24 Ü-KE 500, 24 P-KE 521, 24 Ü-KE 971, 24 P-KE 1585, 24 P-KE 1590, 24 P-KE 1823, 24 P-KE 1833 ve 24 P-KE 1987), klon baş omcası olarak seçilmiştir. Seçilen klonların salkım ağırlığı, tane ağırlığı, doğum oram ve olgunluk indisi ortalaması populasyon ortalamasından daha yüksek, tane çatlama oram ise daha düşük bulunmuştur. Seçilen klonlar ıslah çalışmasının ileriki aşamalarında klon koleksiyon bağında değerlendirmeye alınacaktır. 2002, 213 sayfa Anahtar kelimeler: Üzüm, Karaerik, Erzincan, klon seleksiyonu, ıslah

This study was carried out on Karaerik grape at Üzümlü district, Bayırbağ county and Pişkidağ village of Erzincan between 1999 and 2001. Clones high in yield and quality, but low in berry cracking rate were selected as a first step of clonal selection. In this study, weighted ranged method was used. Cluster weight, berry weight, bearing rate (cluster number per shoot), maturity index (TSS/Acid), berry cracking rate, cluster density, berry color and size homogeneity of cluster were evaluated in weighted ranged method. In addition to these characteristics, berry number per cluster, cluster size, berry size, berry width/length, seed number per berry, total soluble solid, tartaric acid and reducing sugar content of must and some leaf characteristics were also determined to describe the clones. Significant variations were observed on these characteristics in Karaerik population. According to the results of three years, clonal variations were 73.2% for berry cracking rate, 33.6% for cluster weight, 23.0% for maturity index, 20.9% for bearing rate and 19.2% for berry weight. 22 clones (24 Ü-KE 83, 24 Ü-KE 213, 24 Ü-KE 306, 24 Ü-KE 317, 24 Ü-KE 325, 24 P-KE 407, 24 P-KE 410, 24 P-KE 425, 24 P-KE 432, 24 Ü-KE 451, 24 Ü- KE 460, 24 Ü-KE 477, 24 Ü-KE 489, 24 Ü-KE 490, 24 Ü-KE 500, 24 P-KE 521, 24 Ü-KE 971, 24 P-KE 1585, 24 P-KE 1590, 24 P-KE 1823, 24 P-KE 1833 ve 24 P-KE 1987) were selected among 200 clone candidates. Average of cluster weight, berry weight, bearing rate and maturity index of selected clones were higher, but average of berry cracking rate was lower than the average of Karaerik population. Selected clones will be investigated in clonal collection vineyard in future. 2002, 213 pages Keywords: Grapevine, Karaerik, Erzincan, clonal selection, breeding