Farklı gelişme dönemlerinde gerçekleştirilen yaprak koparma uygulamalarının ayçiçeğinin (Helianthus annuus L. ) verim ve bazı tarımsal karakterleri üzerine etkileri

Abstract

ÖZET Y, Lisans Tezi FARKLI GELİŞME DÖNEMLERİNDE GERÇEKLEŞTİRİLEN YAPRAK KOPARMA UYGULAMALARININ AYÇİÇEĞİNİN (Helianthus annuus L.) VERİM VE BAZI TARIMSAL KARAKTERLERİ ÜZERİNE ETKİLERİ Taşkın POLAT Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Danışman: Doç. Dr. Hakan ÖZER Bu çalışma, Erzurum koşullarında değişik gelişme dönemlerinde farklı oranlarda yaprak koparma uygulamalarının ayçiçeği bitkisinde verim ve bazı tarımsal karakterler üzerine etkisini belirlemek amacıyla 2000 yılında yapılmıştır. İki ayçiçeği çeşidi (P64A52 ve GK-70), 3 farklı gelişme dönemi (Rl, R3 ve R5) ve 5 yaprak koparma oranın (%0, %25, %50, %75 ve %100) yer aldığı bu araştırma `Şansa Bağlı Tam Bloklar` deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Denemede incelenen P64A52 ve GK-70 çeşitleri arasında bitki boyu, tabla çapı, 1000 tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, tane iç oram, yağ oranı ve tane verimi bakımından önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Farklı gelişme dönemlerinde %100 oranında uygulanan yaprak koparma seviyeleri incelenen bütün karakterler üzerinde önemli derecede etkili olmuştur. R3 gelişme döneminde yapılan yaprak koparma uygulaması tane ve yağ verimini diğer karakterlere göre daha fazla etkilemiştir. %25 ve %50 seviyelerinde yaprak koparma uygulamalarının yetişme süresi, tabla çapı, tane tutma oram bin tane ağırlığı, tane iç oram, yağ oram, tane verimi ve yağ verimi üzerine etkileri yaklaşık olarak benzer olmuştur. Ancak, bu seviyelerde ölçülen parametrelerin değeri kontrol parsellerine göre önemli oranda düşük olmuştur, %100'lük yaprak koparma uygulamasında ise en düşük değerler elde edilmiştir. Yaprak koparma uygulamalarına tepki olarak ayçiçeği veriminde görülen kaybın büyüklüğü yaprak uzaklaştırmanın seviyesine ve zararın gerçekleştiği devreye bağlı olarak farklılık göstermektedir. Gelişme dönemleri içerisinde bitkinin yaprak koparmaya karşı en hassas olduğu devre R3 gelişme devresi olmuştur. Bitki gelişmesinin erken dönemlerinde (Rl ve R3) gerçekleştirilen yüksek oranda yaprak koparma uygulamaları verimi önemli ölçüde azaltmıştır. 2002, 50 sayfa Anahtar kelimeler: Ayçiçeği, Yaprak Uzaklaştırma, Zarar, Gelişme Dönemi, Verim

ABSTRACT Ph. D. Thesis THE EFFECTS ON YIELD AND SOME AGRONOMIC CHARACTERISTICS OF DEFOLIATION APPLIED AT VARIOUS DEVELOPMENT STAGES IN SUNFLOWER (Helianthus annuus L.) Taşkın POLAT Atatürk University Graduate School of Natural and Applied Sciences Departmant of Field Crop Supervisor: Accos.Prof. Dr. Hakan ÖZER This research was carried to determine the effects of different defoliation treatments applied at various growth stages on yield and some agronomic traits of sunflower under Erzurum conditions in 2000. Two sunflower cultivars (P64A52 and GK-70) were used in this experiment. Defoliation treatments consisted of removing 0, 25, 50, 75 and 100% of the leaves at the stages Rl, R3 and R5. The experimental design was a randomized complete block with three replicates. The cultivars tested in the study differed significantly in plant height, head diameter, 1000 seed weight, hectoliter weight, seed ratio of dehulled/hulled, oil ratio and seed yield. All parameters investigated were significantly affected by the defoliation treatment of 100% applied at various growth stages. Defoliation treatment applied at the stage R3 had more effect on seed yield and oil yield than on the other parameters. The effects on of days to maturity, head diameter, seed filling percentage, 1000 seed weight, seed ratio of hulled, seed yield and oil yield of 25 and 50% defoliation were approximately similar. However, the parameters measured in these defoliation levels were significantly lower than those in the control plots. Defoliation treatment atl00% ratio produced the lowest values for the parameters mentioned above. The magnitude of the yield loss in sunflower in response to defoliation treatments varies depending on the level of leaf removal and the stage at which the injury occurs. The most sensitive growth stage to defoliation was the stage R3. Defoliation treatments at 75 and 100% ratios applied at the early stages (Rl and R3) of plant development reduced significantly seed yield. 2002, 50 pages Keywords: Sunflower, defoliation, damage, growth stage, yield 11