Keten (linum usitatissimum L.) bitkisinde adventif sürgün rejenerasyonu ve agrobacterium tumefaciens aracılığıyla gen aktarımı

Abstract

ÖZET Doktora Tezi KETEN (Unum usüatissimum L.) BİTKİSİNDE ADVENTİF SÜRGÜN REJENERASYONU /eAgrobacterium tumefaciens ARACILIĞIYLA GEN AKTARIMI Mustafa YILDE Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Danışman : Prof.Dr. Celâl ER Ketende gen aktarımına uygun yüksek oranda bir adventif sürgün rejenerasyon sistemi ve Agrobacterium tumefaciens aracılığıyla etkili bir gen aktarım yönteminin geliştirilmesinin amaçlandığı çalışmada 1 1 keten çeşidine ait hipokotil, kotiledon, sap ve yaprak eksplantlannm adventif sürgün rejenerasyon kabiliyeti, değişik oranlarda bitki büyüme düzenleyicileri kombinasyonlarını içeren MS besin ortamlarında test edilmiştir. Yapılan rejenerasyon çalışmaları sonucunda en yüksek indirek adventif sürgün rejenerasyonu yerel ve Madaras çeşitlerinin hipokotil ve sap eksplantlanndan gerçekleşmiştir. Bu yüzden, 2260 p35S GUS-INT, 2260 pAoPRl-GUS-INT ve 2260 pAoPRl-NPT-n Agrobacterium tumefaciens hatları ile yerel ve Madaras çeşitlerinin hipokotil ve sap eksplantlan inokule edilmiştir. İnokulasyona alman üç bakteri hattı da 200 mg/1 kanamışın içeren rejenerasyon ortamında hem hipokotil, hem de sap eksplantlanndan %90 civarında kanamisine dayanıklı kallus oluşumuna yol açmıştır. Histokimyasal GUS analizi sonucunda da bu kalluslann önemli bir bölümünde GUS aktivitesi gözlenmiş ve böylece bu kalluslann transgenik oldukları ispatlanmıştır. Ancak, her üç bakteri hattı tarafından üretilen kanamisine dayanıklı kamışlardan tüm çabalara rağmen transgenik sürgünlerin elde edilmesi mümkün olmamıştır, öte yandan, AoPRl-NPT-II markör genini taşıyan bakteri hattı tarafından yüksek oranlarda kanamisine dayanıklı kalluslann üretilmesi ve 2260 pAoPRl -GUS-INT bakteri hattının üretmiş olduğu kalluslann önemli bir kısmının da GUS pozitif olması, AoPRİ promotörünün Lineceae familyasından olan ketende de aktif olarak işlev yaptığını göstermiştir. 2000, 135 sayfa ANAHTAR KELİMELER: Gen aktarımı, AoPRİ promotörü, markör gen, npt-II gem

ABSTRACT Ph.D. Thesis ADVENTITIOUS SHOOT REGENERATION and Agrobacterium tumefaciens-MEDlATEV GENE TRANSFER IN FLAX (Unum usitatissimum L.) Mustafa YILDIZ Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Field Crops Supervisor Prof.Dr. Celâl ER In the present study which aimed to establish a high frequency adventitious shoot regeneration system and an efficient gene transfer technique via Agrobacterium tumefaciens in flax, adventitious shoot regeneration capacity of 4 different explants (hypocotyl, cotyledon, stem and leaf) from 1 1 cultivars was tested in MS basal medium containing various growth regulators combinations. The highest adventitious shoot regeneration was obtained from hypocotyl and stem explants of native and Madaras cultivars. Therefore, hypocotyl and stem explants of native and Madaras cultivars were inoculated with 2260 p35S GUS-INT, 2260 pAoPRl-GUS-INT and 2260 pAoPRl-NPT-II Agrobacterium strains. In regeneration medium supplemented with 200 mg/1 kanamycin, 90% hypocotyl and stem explants produced kanamycin resistant callus. Majority of calli were found to be GUS positive after histochemical GUS assay. However, transgenic shoots could not be obtained from these transgenic calli after all. Since Atumefaciens strain having AoPRl-NPT-II marker gene produced high frequency of kanamycin resistant calli and calli produced by 2260 pAoPRl-GUS-INT strain were GUS positive, it can be said that AoPRl-NPT-II marker gene works efficiently in flax from Linaceae family. 2000, 135 pages KEY WORDS: Transfromation, AoPRl promoter, marker gene, npt-II gene