Stenospermokarpik üzüm çeşitlerinde büyümeyi düzenleyici maddelerin çekirdek izi gelişimi ve çimlenmesini uyarıcı etkileri

Abstract

Bu araştırmada stenospermokarpik Sultani Çekirdeksiz ve Perlette üzüm çeşitlerinde BAP ve CCC'in çekirdek izi gelişimi ve çimlenmesini uyarmadaki etkileri ile tohum taslaklarının yapısı anatomik olarak incelenmiştir. Sultani Çekirdeksiz çeşidinde çiçeklerime öncesi dönemde BAP 500 ppm ve CCC 500 ppm uygulamaları ile çiçeklerime sonrasında CCC 500 ppm uygulamalarının çekirdek izi gelişimini arttırdığı belirlenmiştir. Sultani Çekirdeksiz'e göre daha iri rudimenter çekirdeklere sahip olan Perlette'de ise, tam çiçeklerime döneminde BAP 500 ppm ile çiçeklerime öncesinde CCC 1000 ppm uygulamaları çekirdek izi gelişimini arttırmıştır. Her iki çeşit birlikte değerlendirildiğinde, uyarılmış çekirdek oram Sultani Çekirdeksiz'de Perlette'e göre daha yüksek bulunmuştur. Çiçeklenme öncesinde BAP 500 ppm uygulaması ile %90 düzeyinde uyarılmış çekirdek elde edilmiştir. Büyümeyi düzenleyici madde uygulamalarının batan çekirdek oranına etkisi balonundan CCC uygulamalarının BAP'a göre daha etkili olduğu sonucuna varılmıştır. Çekirdeklerin in vitro çimlendirilmesinde tam olarak basan sağlanamamıştır. Ancak Perlette'de çiçeklenmeden sonra BAP 500 ppm, CCC 500 ppm ve CCC 1000 ppm uygulamalarında sırasıyla %68.2, %55.2, %40.0 oranlarında kökçük oluşumu gerçekleşmiştir. Bununla birlikte, kotiledon çıkışına ilişkin bir gelişme meydana gelmemiştir. Her iki çeşitte tohum taslaklanndaki anatomik kusurlar; integument, endosperm ve embriyo kusurları olarak üç kısımda incelenmiştir. Mikroteknik incelemelere göre, integument kusurlarının çeşide özgü olarak, farklı morfolojik yapıda geliştiği belirlenmiştir. Olgunlaşma döneminde endospermin kalıntı niteliğinde bir kaç hücreden oluştuğu veya tamamen dejenere olduğu gözlenmiştir. Embriyo gelişme dönemlerinden, Sultam Çekirdeksiz'de dört hücreli, Perlette'de globular gelişme safhası gözlenmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Vitis vinifera L., stenospermokarpi, çekirdek izi, BAP, CCC, tohum taslağı, anatomi

In this research the effects of plant growth regulators BAP (Benzylaminopurine) and CCC (Cycocel) on promoting seed trace development and germination and anatomical structure of ovules in stenospermic grape cultivars Sultani Çekirdeksiz (Syn. Thompson Seedless) and Perlette, were investigated. According to the results of plant growth regulator treatments, prebloom aplications of BAP 500 ppm and CCC 500 ppm and postbloom aplication of CCC 500 ppm were found to be effective on seed trace size in Sultani Çekirdeksiz. Induced seed trace size was higher in Sultani Çekirdeksiz than in Perlette which was 90 % over the control. CCC treatments had more effects on percent sinker than BAP treatments. In vitro germination of seeds could not be succeeded at all. However, radicle emergent were obtained in Perlette with postbloom treatments of BAP at 500 ppm, CCC at 500 ppm and 1000 ppm which were 68.2%, 55.5%. 40.0% respectively. On the other hand, cotyledons did not show up. In both cultivars anatomical degenerations in ovules were investigated in three parts; integument, endosperm and embryo abortions. Integument development were observed to be morphologically different between the cultivars. Endosperm was consist of few cells or fully brokedown at the maturity. It was observed that, embryo developed to four celled stage in Sultani Çekirdeksiz and globular stage in Perlette. KEY WORDS: Vitis vinifera L., stenospermocarpy, seed trace, BAP, CCC, ovule, anatomy.