Şeker pancarı tarımında farklı toprak işleme yöntemlerinin etkinliklerinin belirlenmesi

Abstract

ÖZET Doktora Tezi ŞEKER PANCARI TARIMINDA FARKLI TOPRAK İŞLEME YÖNTEMLERİNİN ETKİNLİKLERİNİN BELİRLENMESİ Koç Mehmet TUĞRUL Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Makinaları Anabilim Dalı Danışman : Doç. Dr. İlknur GÖKNUR DURSUN Bu araştırmada, şeker pancarı tarımında farklı toprak işleme yöntemlerinin toprağın bazı fiziko-mekanik özellikleri ile şeker pancarının verim ve kalitesine etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma; 1999, 2000 ve 2001 yıllarında Şeker Enstitüsü Ilgın Deneme İstasyonunda yürütülmüştür. Çalışmada; `sonbaharda diskli tırmık + kulaklı pullukla 2 kez sürüm ve ilkbaharda kombikürümler + ekim` den oluşan alışılagelmiş toprak işleme yöntemi 5 farklı yöntemle karşılaştırılmıştır. Toplam 6 farklı toprak işleme yöntemi ele alınmıştır. Bunlardan alışılagelmiş toprak işleme yöntemi dışındakiler sırasıyla; sonbaharda diskli tırmık + kulaklı pulluk + kültuvatör + ilkbaharda kombikürümler + ekim (2), sonbaharda diskli tırmık + çizel + ilkbaharda kombikürümler + ekim (3), ilkbaharda frezeli ara çapa + ekim (4), ilkbaharda rototiller + kombikürümler + ekim (5) ve direkt ekim (6) yöntemleridir. Yöntemler, toprağın fiziko-mekanik özellikleri yanında, alet ve makinaların yüzey artıklarını gömme oram, tarla filiz çıkış derecesi, hasat edilen pancarın fiziksel özellikleri, pancar kökgövdesi verimi, şeker varlığı, arıtılmış şeker varlığı ve arıtılmış şeker verimi, yakıt tüketimleri, iş verimleri, iş gücü ve alet - malana maliyetleri ve net gelir yönünden karşılaştırılmıştır. Araştırma sonucunda; ölçülen toprak fiziko-mekanik özellikleri ve tarla filiz çıkış sayısı yönünden sonbahar işlemleri olan 1, 2 ve 3 no' lu yöntemler lehine bir farklılık olduğu ve bu farklılığın istatistiksel yönden önemli olduğu belirlenmiştir. Yüzey artıklarının gömülme oram, hasat edilen pancarların fiziksel özellikleri, pancar verim ve kalite faktörleri yönünden yöntemler arasındaki farklılığın da istatistiksel yönden önemli olduğu bulunmuştur. Yakıt, işçilik, makina ve toplam maliyet yönünden; en düşük maliyetin birincil toprak işleme alet ve makinaları içerisinde frezeli ara çapada, en yüksek maliyetin ise kulaklı pullukta olduğu belirlenmiştir. İkincil toprak işleme alet ve makinalarında en düşük maliyetin kültüvatörde, en yüksek maliyetin ise diskli tırmıkta olduğu gözlenmiştir. Araştırmada belirlenen 6 farklı toprak işleme yöntemi toplam maliyet yönünden değerlendirildiğinde; en yüksek maliyete sahip yöntemin 1 no* lu alışılagelmiş yöntem olduğu belirlenmiştir. En düşük maliyete sahip olan yöntemlerin ise 6 ve 3 no' lu yöntemler olduğu belirlenmiştir. Net gelirin en yüksek 3 no' lu yöntemde, en düşük gelirin ise 4 no' lu yöntemde olduğu bulunmuştur. Araştırma sonucunda; Türkiye' de Orta Anadolu koşullarında şeker pancarı tarımı açısından; sonbaharda diskli tırmık + kulaklı pulluk + kültuvatör + ilkbaharda kombikürümler + ekim (2) ve sonbaharda diskli ümük + çizel + ilkbaharda kombikürümler + ekim (3)' den oluşan 2 ve 3 no' lu yöntemlerin en uygun yöntemler oldukları, ayrıca direkt ekim yönteminin de başarıyla uygulanabileceği belirlenmiştir. 2002, 142 Sayfa ANAHTAR KELİMELER: Şeker pancarı, toprak işleme yöntemi, toprağın fiziko-mekanik özellikleri, yüzey artıklarının gömülme oram, pancar verimi, yakıt tüketimi, maliyet.

ABSTRACT Ph.0. Thesis DETERMINATION OF THE EFFICIENCY OF DIFFERENT SOIL TILLAGE METHODS IN THE SUGAR BEET CULTIVATION Koç Mehmet TU?RUL Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Agricultural Machinery Supervisor : Assoc. Prof. Dr. İlknur GÖKNUR DURSUN The objective of this research, determining the effects of different soil tillage methods on some of soil physico - mechanic features and sugar beet yield and quality. The research -was carried out in Sugar Institute, Ilgın Experimental Station in 1999, 2000 and 2001. In this study it was compared the traditional sugar beet cultivation method (1) including tandem disc harrow + two times mouldboard plough on autumn and seedbed combination implement (harrow + rotary harrow) + drilling on spring, with five different methods. Sum of six different soil tillage methods were estimated. These are apart from traditional sugar beet cultivation method; tandem disc harrow + mouldboard plough + duckfoot cultivator on autumn and seedbed combination implement + drilling on spring (2), tandem disc harrow + chisel on autumn and seedbed combination implement + drilling on spring (3), inter row hoeing machine + drilling on spring (4), subsoiler + rotary cultivator + rotary harrow combination + seedbed combination implement + drilling on spring (5) and direct drilling (6) the sugar beet without inversion respectively. The methods were compared in terms of surface residue incorporation rate of the machines, field seedling emergence degree, physical features of harvested beet, beet yield, sugar content, extractable sugar content, extractable sugar yield, fuel consumption, labour productivity, labour and machine costs and net return in addition to soil physico - mechanic features. According to result of the research; it was confirmed difference between methods tilled on autumn rather than spring and the differences were found to be significant in terms of measured soil physico - mechanic features and field seedling emergence degree. The differences betweeen methods were found to be significant in terms of surface residue incorporation rate, physical features of harvested beet, beet yield and beet quality. The lowest cost in the primary tillage machines was obtained from inter row hoeing machine, the highest cost obtained from mouldboard plough in terms of fuel, labour, machine and total costs. In the secondary tillage machines, the lowest cost was obtained from duckfoot cultivator, the highest cost obtained from disc narrow. According to evaluation of the total cost of the six different seedbed preparation methods, the highest total cost was found in the traditional cultivation method (1) and the lowest after direct drilling (6) and subsoil tillage (3) methods. The highest net return was found in the subsoil tillage (3) and the lowest in the strip tillage (4). In conclusion, tandem disc harrow + mouldboard plough + duckfoot cultivator on autumn and seedbed combination implement + drilling on spring (2) and tandem disc harrow + chisel on autumn and seedbed combination implement + drilling on spring (3) on autumn are regarded as the most suitable seedbed preparation methods in Central Anatolia conditions in Turkey. In addition, it was determined S6 is successfully applicable in sugar beet cultivation. 2002, 142 Pages Key Words : Sugar beet, tillage method, soil physico - mechanic features, surface residue incorporation rate, sugar beet yield, fuel consumption, cost.