Bazı fiğ (Vicia sativa L. ) çeşitlerinde karyotip analizi

Abstract

ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ BAZI FİĞ (Vicia sativa L. ) ÇEŞİTLERİNDE KARYOTİP ANALİZİ Derya GÜLOĞLU Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Danışman: Doç. Dr. Cafer Sim SEVİMAY Bu araştırma 1999-2002 yılları arasında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Sitoloji Laboratuvarında yürütülmüştür. Çalışmada Karaelçi, Sarıelçi, Kubilay 82, Ürem 79, Emir, Uludağ, Nilüfer ve Çubuk çeşitleri kullanılmıştır. Araştırmanın amacı, ilerde yapılacak fiğ ıslahı ve melezleme çalışmalarında başarı sağlamak için fiğ çeşitlerinde kromozomların sayı ve morfolojilerini bilerek ilerde kullanılacak yöntemlere temel bilgiler sağlamaktır. Çalışmada karyotip analizi ile mitoz bölünmenin metafaz safhasındaki özelliklerini incelemek için bitkilerin kök ucu meristemlerinde kromozom boyları karşılaştırmıştır. Bu amaçla fiğ {Vicia sativa L.) tohumları Jacobsen kaplarında oda sıcaklığında çimlendirilmiştir. 10-15 mm uzunluğa erişen kökler kesilerek, ot-monobromonaftalinin doymuş çözeltisinde 2 saat ilk işlem ve glasial asetik asitte 30 dakika fiksasyon yapılmıştır. Bütün bu uygulamalar oda sıcaklığında yapılmıştır. Kökler I N HCL'de 60 °C'de 12 dakika hidroliz edilmiş, Feulgen ile boyanmış ve ezme preparatlar hazırlanmıştır. Araştırma sonucunda tüm çeşitlerde kromozom sayısı 2n=12 bulunmuştur. Kubilay çeşidinde kromozomların boy ortalamaları 2.00- 3.76 u, oransal boy ortalamaları da 2.68-5.14 arasında değişmektedir. Karaelçi çeşidinde kromozomların boy ortalamaları 2.46-4.24 u, oransal boy ortalamaları ise 2.92-5.06 arasında değişmektedir. Çubuk çeşidinde kromozomların boy ortalamaları 2.04-4.36 u, oransal boy ortalamaları ise 2.48-5.28 arasında değişmektedir. Nilüfer çeşidinde kromozomların boy ortalamaları 2.06-4.30 u, oransal boy ortalamaları ise 2.58-5.34 arasında değişmektedir. Ürem çeşidinde kromozomların boy ortalamaları 1.98-4.40 u, oransal boy ortalamaları 2.36-5.22 arasında değişmektedir. Emir çeşidinde kromozomların boy ortalamaları 1.66-3.88 n, oransal boy ortalamaları 2.48-5.74 arasında değişmektedir. Sarıelçi çeşidinde kromozomların boy ortalamaları 1.82-4.00 u, oransal boy ortalamaları 2.52-5.58 arasında değişmektedir. Uludağ çeşidinde kromozomların boy ortalamaları 1.80-3.77 (i, oransal boy ortalamaları 2.48-5.20 arasında değişmektedir. 2002, 39 sayfa ANAHTAR KELİMELER: Fiğ ( Vicia sativa L.), kromozom morfolojisi, kromozom sayısı, karyotip, idiogram

ABSTRACT Master Thesis ANALYSIS OF KARYOTYPE İN SOME VETCH (Vicia satha L.) CULT1VARS Derya GÜLO?LU Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Field Crops Supervisor: Assoc. Prof.Dr. Cafer Sırrı SEVİMAY The study was carried out during 1999-2002 at Cytology Laboratory of The Department of Agronomy, Faculty of Agriculture, University of Ankara. Eight varieties of vetch namely ICaraelçi, Sarıelçi, Kubilay 82, Ürem 79, Emir, Uludağ, Nilüfer and Çubuk were used as experimental material. The aim of the study was to find chromosome number and compare morphology of the studied varieties for use in future breeding programmes. Karyotype analysis was performed to find characteristics of metaphase division during mitose by comparing chromosome length. Seeds of vetch ( Vicia sativa L.) were germinated in Jacobsen boxes, 10-15 mm long roots were cut and treated with a-monobromonaftalin for 2 hours, followed by 30 minutes fixation with glasial acetic acid. All procedures were performed at room temperature. Thereafter, roots were hydroiyzed with 1 N HCL for 12 minutes and were stained with Feulgen. The chromosome number of all varieties were found as 2n=12. The average length of chromosomes varied from 2.00 to 3.76 u, the means of relative length of chromosomes were between 2.68 and 5.14 in variety Kubilay. The average length and the mean relative length of chromosomes were determined as 2.46-4.24 u. and 2.92-5.06 in variety Kara Elçi, respectively. The average length and the mean relative length of chromosomes were determined as 2.04-4.36 u, and 2.48-5.28 in variety Çubuk,in turn.The average length and the mean relative length of chromosomes were determined as 2.06-4.30 u, and 2.58-5.34 in variety Nilüfer, in order.The mean length and average relative length of chromosomes varied as 1.98-4.40 u, and 2.36-5.22 in vareity Orem, respectively.The average length and the mean relative length of chromosomes were found as 1.66-3.88 u. and 2.48-5.74 in vareity Emir, in turn. The mean length and average length of chromosomes were determined as 1.82-4.00 u. and 2.52-5.58 in vareity Sarı Elçi, in order. The average length and the mean relative length of chromosomes varied as 1.80-3.77 u. and 2.48-5.20 in vareity Uludağ, respectively. 2002, 39 pages KEY WORDS: Common vetch (Vicia sativa L.% chromosome morphology, chromosome number, karyotype, idiogram