Arpada ekim yöntemleri ve ekim sıklıklarının verim ve verim öğeleri üzerine etkileri

Abstract

ÖZET Doktora Tezi ARPADA EKİM YÖNTEMLERİ ve EKİM SIKLIKLARININ VERİM ve VERİM ÖĞELERİ ÜZERİNE ETKİLERİ DiğdemKAYDAN Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. H. Hüseyin GEÇİT Bu çalışmada; Tokak 157/37 ve Tarm - 92 iki sıralı arpa çeşitlerine üç değişik ekim sıklığı (300, 400, 500 tohum/m2 ) ve dört farklı ekim yöntemi (sıraya, ekim derinliğine serpme ekim, 45° ve 90ollik çapraz ekim yöntemi) uygulanarak, verim ve verim öğelerindeki değişimin incelenmesi, her çeşit için en uygun ekim sıklığının ve ekim yönteminin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; Tarm-92 ve Tokak 157/37 iki sıralı arpa çeşitlerinde ekim sıklıklarına göre en yüksek birim alan tane verimi ortalamaları, 2000-2001 ve 2001-2002 yıllarında Tarm-92 çeşidinde 342.69 g/m2 ve 454.42 g/ m2 ; Tokak 157/37 çeşidinde ise, 313.99 g/m2 ve 390.38 g/ m2 olarak 500 tohum / m2 ekim sıklığında belirlenmiştir. En düşük birim alan tane verimi ortalamaları ise, 2000-2001 ve 2001-2002 yıllarında Tarm-92 çeşidinde 296.94 g/ m2 ve 393.82 g/ m2 ; Tokak 157/37 çeşidinde ise, 306.39 g/ m2 ve 315.91 g/ m2 olarak 300 tohum / m2 ekim sıklığından elde edilmiştir. Ekim yöntemlerine göre en yüksek birim alan tane verimi ortalamaları, 2000-2001 ve 2001-2002 yıllarında Tarm-92 çeşidinde 368.93 g/ m2 ve 471.29 g/ m2; Tokak 157/37 çeşidinde ise 354.66 g/ m2 ve 406.74 g/ m2 olarak ekim derinliğine serpme ekim yönteminden elde edilmiştir. En düşük birim alan tane verimi ortalamaları ise 2000-2001 ve 2001-2002 yıllarında Tarm-92 çeşidinde 274.48 g/ m2 ve 404.37 g/ m2 ; Tokak 157/37 çeşidin de ise, 261.51 g/ m2 ve 336.52 g/ m2 olarak sıraya ekim yönteminden elde edilmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre; her iki çeşitte ekim sıklığı arttıkça birim alan tane verimi, birim alanda hasat indeksi, metrekarede bitki sayısı, sap uzunluğu, başak uzunluğu,bayrak yaprağı aya genişliği, aya uzunluğu, km uzunluğu ve metrekarede fertil başak sayısı artmış, buna karşılık başakta tane verimi, başakta tane sayısı ve bin tane ağırlığı azalmıştır. Ekim yöntemleri açısından ise, her iki çeşitte ekim derinliğine serpme ekim yönteminde birim alan tane verimi, birim alanda hasat indeksi, metrekarede bitki sayısı, sap uzunluğu, başak uzunluğu, bayrak yaprağı aya genişliği, aya uzunluğu, km uzunluğu ve metrekarede fertil başak sayısı, başakta tane verimi, başakta tane sayısı ve bin tane ağırlığı yüksek değerlere ulaşmıştır. Bunun yanı sıra düşük değerler de sıraya ekim yönteminden elde edilmiştir. 2003, 134 sayfa ANAHTAR KELİMELER : Arpa, ekim sıklıkları, ekim yöntemleri, verim öğeleri

ABSTRACT Ph.D. Thesis THE EFFECT of SOWING METHODS and SOWING DENSITIES on YIELD and YIELD COMPONENTS of BARLEY DiğdemKAYDAN Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Agronomy Supervisor Prof. Dr. H. Hüseyin GEÇÎT In this research, two two-rowed barley cultivars (cv. Tarm-92 and cv. Tokak 157/37) were grown with four different sowing methods (the rows, broadcasting to seeding depth, contrary rows with 45°and contrary rows with 90°) and three different sowing densities, (the 300, 400, 500 seeds/m2 ) to determine the most suitable sowing density and sowing method for the cultivars in terms of yield and yield components. The result showed that in terms of sowing density of 500 seeds/m2 for the cv. Tarm-92 the highest seed yield of 342.69 g/m2 during 2000-2001 and 454.42 g/ m2 during 2001-2002, and the cv. Tokak 157/37 the highest yield increased from 313.99 g/ m2 to 390.38 g/ m2 in during 2000-2001 and 2001-2002 respectively. In terms of sowing density of 300 seeds/m2 for the cv. Tarm-92 the lowest seed yield changed from 296.94 g/m2 to 393.82 g/ m2 during 2000-2001 and 2001-2002, respectively. In terms of sowing density of 300 seeds/m2 for the cv. Tokak 157/37 had the lowest yield of 306.39 g/m2 during 2000-2001 and 315.91 g/m2 during 2001-2002. Broadcasting to seeding depth for the cv.Tarm-92 the highest seed yield of 368.93 g/m2 and 471.29 g/ m2 was recorded during 2000-2001 and 2001-2002, respectively and for the cv. Tokak 157/37 the highest yield was 354.66 g/ m2 and 406.74 g/ m2 in 2000-2001 and 2001-2002 respectively. The rows for the cv.Tarm-92 the lowest yield was recorded 274.48 g/m2 and 404.37 g/ m2 during 2000- 2001 and 2001-2002 respectively and for the cv. Tokak 157/37 the lowest yield was 261.51 g/ m2 and 336.52 g/ m2 during 2000-2001 and 2001-2002 respectively. As the sowing density increased, seed yield per m2, harvest index per m2, plant per m2, culm length, spike length, length of flag leaf, width of flag leaf, sheath length of flag leaf and spike number per m2 increased in both cultivars. Whereas grain number per spike, grain weight per spike and thousand grain weight showed reduction. In terms of sowing methods, broadcasting to seeding depth increased seed yield per m2, harvest index per m2, plant per m2, culm length, spike length, length of flag leaf, width of flag leaf, sheath length of flag leaf and spike number per m2, grain number per spike, grain weight per spike and thousand grain weight The lowest values were obtained when seeds were sown to the rows among the sowing methods. 2003, 134 pages Key Words: Barley, sowing densities, sowing methods, yield components