Uslu üzüm çeşidinde tohum taslakları gelişimi ile partanokarpik tane tutumu arasındaki ilişkiler

Abstract

ÖZET Yüksek Lisans Tezi USLU ÜZÜM ÇEŞİDİNDE TOHUM TASLAKLARININ GELİŞİMİ İLE PARTENOKARPİK TANE TUTUMU ARASINDAKİ İLİŞKİLER Nur KARABACAK Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Birhan MARASALI Bu araştırmada, normal çekirdekli tane tutumu ile birlikte yüksek partenokarpik tane tutumunun (boncuklanma) görüldüğü Uslu üzüm çeşidinde, tohum taslaklarının anatomik yapısı ve gelişimi ile partenokarpik tane tutumu arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Bağda açıkta tozlanma koşullarında 30 adet salkımda çekirdekli ve partenokarpik tane tutum oranlan 2001-2002 yıllarında izlenmiştir. 2001 yılında partenokarpik tane tutum oram %71.5 oranında gerçekleşirken, 2002 yılında ise %74.1 oranında gözlenmiştir. Çiçeklenme döneminde her iki yılda da iklim değerleri izlenmiş, ancak, çiçeklenme dönemine ait sıcaklık, bağıl nem ve rüzgar değerleri de dikkate alındığında, boncuklanmada iklim koşullarının etkisinin olmadığı sonucuna varılmıştır. Farklı fenolojik dönemlerden alınan tohum taslaklarında normal çekirdekli, partenokarpik ve daha az sayıda olmakla beraber stenospermik tane tutumuna neden olan tohum taslağı gelişimi gözlenmiştir. Partenokarpik tane tutumu ile ilişkili olarak tohum taslaklarında, fonksiyonel embriyo kesesinin gelişmemesi ve tek integümentli tohum taslağı gözlenmiştir. Fonksiyonel embriyo kesesinin gelişmediği, nusellus hücrelerinin aşırı çoğaldığı ve megasporogenezde bazı aksaklıklara rastlanmıştır. Ayrıca, tohum taslaklarının çok az bir kısmında özellikle embriyo kesesinin iç integument ile birlikte büzüldüğü görülmüştür. Farklı fenolojik dönemlerde incelenen tohum taslaklarında kusurluluk oram %67.7 ve %5 arasında değişmiştir. 2003, 36 sayfa ANAHTAR KELİMELER: Vitis vinifera L., partenokarpi, tohum taslağı gelişimi, boncuklanma

ABSTRACT Master Thesis OVULE DEVELOPMENT IN GRAPEVINE ev. USLU IN RELATION TO PARTHENOCARPY Nur Karabacak Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Horticulture Supervisor Prof. Dr. BirhanMARASALI In this research, the relationships between the anatomic structure and development of ovule and parthenocarpic berry set in Uslu grape cv., which has both normal and high parthenocarpic berry set, were investigated. In years 2001 and 2002, the percentages of seeded and parthenocarpic berries were observed on 30 clusters at open berry set conditions in the vineyard. In 2001, the percentage of parthenocarpic berry set was determined as 71.5%, whereas 74.1% in 2002. In both years, climatical measurements were observed at bloom time, the climatical fectors were found not effective on formation. Anatomic developments of ovules were studied in different phenological terms. As a result, ovule developments which lead to seeded, parthenocarpic and even less stenospermic berry set, were observed. Abortion of ovules related to parthenocarpic berry set was examined in two ways; non- functional embryo sacs and one-integumented ones. The abortions in non-functional embryo sacs were separated in two types; megasporogenesis abortions and nucelhis-degenerated abortions. In addition, the embryo sac was observed to shrink with the inner integument in a few ovules. Abortion percentage of observed ovules changed between 67.7% and 5% in different phenological terms. 2003, 36 pages Key Words: Vitis Vinifera L, parthenocarpy, ovule development, shot berry