Türkiye`de ağaçlandırmada kullanılan bazı Juniperus türlarinin çimlenme sorunlarına pratik çözüm yöntemleri konusunda bir araştırma

Abstract

ÖZET Yüksek Lisans Tezi TÜRKİYEDE AĞAÇLANDIRMADA KULLANILAN BAZI Juniperus TÜRLERİNİN ÇİMLENME SORUNLARINA PRATİK ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ KONUSUNDA BİR ARAŞTIRMA Pınar DEMİR Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı Danışman: Doç. Dr. A. Ergin DUYGU Bu çalışmada Türkiye'de yaygın olan iki ardıç türünün tohumlarındaki çimlenme engelini giderici bazı pratik yöntemlerin başarısı araştırılmıştır. Toplanan tohumlara literatürde çeşitli cins ve türlerde çimlenme indüksiyon başarısı gösterilmiş, pratiğe uygun ön işlemler uygulanarak ardıç tohum çimlenmesine etkileri incelenmiştir. Türkiye'deki en önemli orman ağaçlarından olan ardıç türlerinin hakim olduğu doğal ormanların yanlızca %3,5'luk kısmı verimlidir, bu nedenle yaşlı ve bozuk ardıç ormanlarının gençleştirilerek verimli hale dönüştürülmesi gerekmekte ise de tohumlarında etkin çimlenme engelleri bulunduğundan ülkemizdeki türlerin tohumlarının fidanlık ve laboratuvarlarda çimlendirilmesi konusunda henüz istenen sonuç alınamamıştır. Çimlendirme problemlerinin çözümlenmesi gerekmektedir. Bu çalışmada ülkemizde beş yerli ardıç türünden yaygın olan ikisinin boylu ardıç (Juniperus excelsa Bieb) ve kokulu ardıç (J. foetidissima wild) tohumlarının çimlendirme olanakları değişik ön işlemler uygulanarak araştırılmıştır. Bunun için literatürde diğer bazı cinslerde başarısı gösterilmiş ve pratikle uygulanabilir katlama, asit muameleleri, duman, turba uygulaması yöntemiyle çimlenme oranının arttırılmasına çalışılmıştır. Ayrıca ardıç cinsinde ve konu türlerinde denenmiş, fakat başarısı kesinleşmemiş uygulamalar da denenmiştir. Daha önceki bazı araştırma sonuçlarını destekler şekilde boylu ardıçda katlama sonrası %46 oram ile tatmin edici sonuçlar elde edilmiş, çimlenme artışı sağlanmıştır. Sonuçlar literatürde yerli ardıç türleriyle ilgili çelişik sonuçlarla ve diğer cinslerde elde edilmiş olumlu sonuçlarla karşılaştırılarak tartışılmıştır. 2004, 47 sayfa ANAHTAR KELİMELER: Çoklu çimlenme engeli, çimlendirme yöntemleri, Juniperus excelsa Bieb, Juniperus foetidissima wild, katlama

ABSTRACT Ms. Sci. Thesis A STUDY ON THE PRACTICAL TECHNIQUES TO OFFER SOLUTIONS FOR GERMINATION PROBLEMS OF SOME JUNIPER SPECIES BEING USED IN AFFORESTRATION IN TURKEY Pınar DEMİR Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Biology Supervisor : Assoc. Prof. Dr. A. Ergin DUYGU The success of some practically applicable methods of breaking dormancy of two widely distributed juniper species in Turkey were studied in this work. The collected seeds subjected to various pretreatments which have been reported as successful germination inducers at some other plant species were applied and their effects on the germination were examined. Juniper species are one of the most important forest tree species in Turkey, but only 3.5% of Juniper dominated forests are productive. Therefore, it is a necessity to replace old and degraded juniper forests with young seedlings in order to increase the productivity. Juniper seeds are hard to germinate in the nursery or in the laboratory because of the effective multiple dormancy mechanisms. The low germination rates await for solutions. The seeds of two of five native and widely distributed species of Juniperus in Turkey, namely Juniperus, excelsa Bieb. (grecion juniper) and J. foelidissima wild (stinking juniper) were subjected to different stratification methods and germination inducing treatments which have been shown to be effective on the seeds of some other species, i.e. smoke, peatmoss treatments and also with acid solutions and stratifications. Some of these treatments were previously applied to seeds of native junipers inTurkey without conclusive results. The results of the present study are supporting some previous reports by germination induction via stratification of grecion juniper seeds up to 46%. The present results are discussed by evaluating the controversial findings and the results held on some other species in the literature. 2004, 47 pages Key Words: Multiple dormancy, germination methods, Juniperus excelsa Bieb, Juniperus foetidissima wild, stratification.