Bazı biyolojik dokuların lineer x-ışını azaltma katsayılarının tayini ve bu katsayıların bilgisayarlı tomografide doku ayırımının iyileştirilmesi için kullanılması

Abstract

ÖZETDoktora TeziBAZI BİYOLOJİK DOKULARIN LİNEER X-IŞINI AZALTMA KATSAYILARININTAYİNİ VE BU KATSAYILARIN BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİDE DOKUAYIRIMININ İYİLEŞTİRİLMESİ İÇİN KULLANILMASIM. Erdem SAĞSÖZAtatürk ÜniversitesiFen Bilimleri EnstitüsüFizik Anabilim DalıDanışman: Prof. Dr. Salih Z. ERZENEOĞLUTemel bir parametre olarak biyolojik numunelerin X-ışını azaltma katsayısıspektroskopik, radyolojik ve patolojik değerlendirmelerde ve biyolojik dokulardaradyasyon dozu dağılımının belirlenmesinde oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır.Özellikle belli biyolojik dokuların, temel kimyasında ve morfolojisinde meydana gelenanormalliklerin normal olanlardan ayırt edilmesine ve bu yolla teşhis edilmelerineimkan sağlamaktadır. Bu tez çalışması ile inceliklerini keşfetme imkanı bulduğumuz BT(Bilgisayarlı Tomografi) sistemlerinin ve bu sistemlerde elde edilen X-ışını azaltmakatsayılarının yüksek doğrulukla belirlenmesinin önemi ortaya konmuştur.BT sistemi ile elde edilen verilerde, azalan filtrelenmiş ortalama foton enerjine bağlıolarak X-ışını azaltma katsayıları ve dolayısıyla suyun azaltma katsayısına oranıgösteren HU (Hounsfield Unit) değerleri artmaktadır. EDXRF (Energy Dispersive X-Ray Fluorescence) ölçümlerinin nispeten uzun sürelerde gerçekleştirilebilmesi buölçümleri güvenilir kılmaktadır. Önerilen filtrelerle, ancak kalibre edilemeyen tıbbiteşhis amaçlı BT cihazlarında elde edilen, canlıdan çıkarılmış beyin tümörü kesitlerinde,beklendiği üzere görüntülerdeki doku kontrastının arttığı gözlenmiştir.2006, 66 sayfaAnahtar Kelimeler: X-ışını tüpü, X-ışını azaltma katsayısı, bilgisayarlı tomografi, X-ışını filtreleri.i

ABSTRACTPhD ThesisDETERMINATION OF LINEAR X-RAY ATTENUATIONCOEFFICIENTS OF SOME BIOLOGICAL TISSUES AND USE OF THESECOEFFICIENTS IN TISSUE CONTRAST ENHANCEMENT IN COMPUTEDTOMOGRAPHYM. Erdem SAĞSÖZAtatürk UniversityInstitute of Natural and Applied SciencesDepartment of PhysicsSupervisor: Prof. Dr. Salih Z. ERZENEOĞLUAs an essential parameter, X-ray attenuation coefficient is being used in commonradiologic, pathologic and spectroscopic examinations and determination of radiationdose distribution in biological tissues. Especially, it enables us to diagnose bydifferentiating abnormal tissues from normal ones with their morphological and basicchemical structure. This thesis study demonstrates the importance of CT (ComputedTomography) systems and of precisely determining the X-ray attenuation coefficientswith these systems.For the data acquired from computed tomography systems with the decreasing filteredphoton mean energy, X-ray attenuation coefficients thus the HU (Hounsfield Unit)showing the ratio of these to water?s attenuation coefficient are increased. Parallel, X-ray attenuation measurements by EDXRF (Energy Dispersive X-Ray Fluorescence)methods are more reliable because of the length of acquisition times. With oursuggested X-ray filters, nevertheless without calibrated CT patient scanners for thesefilters, tissue contrast enhancement have been increased in ex vivo brain tumor slices.2006, 66 PagesKeywords: X-ray tube, X-ray attenuation coefficient, computed tomography, X-rayfilters.ii