Marmara denizi güneyi holosen mollusk kavkılarının element jeokimyası

Abstract

Marmara Denizi'nin Güney ve Güneybatısında değişik su derinliklerinden derlenmiş olan mollusk kavkıları ve çökellerde Ga, Mo, Yb, Nb, Sc, Co, W, Se, Bi, Sb, As, Cd, Cr, Ni, Pb, V, Y, Zr, Cu, Ti, Mn, Ba, Zn, Si, Al, Fe, Mg, Sr ve Ca gibi ağır ve iz elementler ile elementlerin dağılımlarını etkileyen başlıca unsurlar incelenmiştir. Özellikle, elementlerin, ortalama olarak, kavkılardaki dağılımlarının 4 grup altında toplandığı belirlenmiştir. Bu gruplarda 12 elementin (Ga, Mo Yb, Nb, Sc, Co, W, Se, Bi, Sb, As, Cd) dağılımının 1 ppm'in altında (0.053-0.79 ppm), 7 elementin (Cr, Ni, Pb, V, Y, Zr ve Cu) 1.0-6.0 ppm, 4 elementin (Ti, Mn, Ba ve Zn) 10-20 ppm, 5 elementin (Si, Al, Fe, Mg ve Sr) değerlerinin ise 47.44-268.11 ppm arasında olduğu tespit edilmiştir. Yukarıda adı geçen 29 elementin taksonomik özellikleri Chamale (Chamalea) gallina LINNÉ, 1758; Pitar rudis POLI, 1795; Nassarius (hinia) reticulatus LINNÉ, 1758; Venerupis senescens COOCCONI, 1873; Mytilaster lineatus GMELIN IN LINNÉ, 1791; Chlamys (Flexopecten) glabra LINNÉ, 1758 ve 2 adet Mytilus galloprovincialis LAMARCK, 1819 gibi mollusk kavkılarında teker-teker araştırılmıştır. Molluskların taksonomisinde elementlerin özgül değere sahip oldukları tespit edilmiştir. Yani, çeşitli mollusk kavkılarında rastlanan farklı değerlerdeki element dağılımlarının, öncelikle, onların taksonomik özelliklerine bağlı olduğu öngörülmektedir. Değişik biyonomik ortamdaki aynı türlerde gözlemlenen farklı element dağılımları ise ortamın jeokimyasından kaynaklanmaktadır. İnceleme sonucunda ortaya çıkan bütün bulgular organizmaların ortamın en belirleyici ve faal jeokimyasal unsurları olduklarına işaret etmektedir.

In this study, concentrations of some heavy metals and trace elements such as Ga, Mo Yb, Nb, Sc, Co, W, Se, Bi, Sb, As, Cd, Cr, Ni, Pb, V, Y, Zr, Cu, Ti, Mn, Ba, Zn, Si, Al, Fe, Mg, Sr, Ca and factor affecting their distribution in mollusk shells and deposits collected from various depths in southern and southwestern parts of the Marmara Sea were investigated. It was determined that distribution of elements in shells was categorized into 4 groups. In these groups, concentration of 12 elements (Ga, Mo Yb, Nb, Sc, Co, W, Se, Bi, Sb, As, Cd) are below 1 ppm (0.053-0.79 ppm), concentration of 7 elements (Cr, Ni, Pb, V, Y, Zr and Cu) are 1.0-6.0 ppm, concentration of 4 elements (Ti, Mn, Ba and Zn) are10-20 ppm and concentration of 5 elements (Si, Al, Fe, Mg and Sr) are 47.44-268.11 ppm. Taxonomic characteristics of above mentioned 29 elements were separately studied on some mollusk shells such as Chamale (Chamalea) gallina LINNÉ, 1758; Pitar rudis POLI, 1795; Nassarius (hinia) reticulatus LINNÉ, 1758; Venerupis senescens COOCCONI, 1873; Mytilaster lineatus GMELIN IN LINNÉ, 1791; Chlamys (Flexopecten) glabra LINNÉ, 1758 and 2 pieces Mytilus galloprovincialis LAMARCK, 1819. It was found that in mollusk taxonomy elements have unique values. In other words, element concentrations in various mollusk shells depend mainly on taxonomic characteristics of mollusks. In various bionomic environments different element distributions of the same species are attributed to different geochemical character of the each environment. Data obtained in this study indicate that organisms are the most active and deterministic factors of the environment.