Şizofreni hastalarında pozitif ve negatif belirtilerinin faktör yapısı

Abstract

ÖZET Şizofreni Hastalarında Pozitif ve Negatif Belirtilerin Faktör Yapısı Amaç: Şizofreni belirti boyutlarının Pozitif Belirtileri Değerlendirme Ölçeği (PBDÖ) ve Negatif Belirtileri Değerlendirme Ölçeği (NBDÖ)Nnin global değerlendirmelerinin kullanılarak araştırıldığı çalışmaların çoğunda 3 boyutlu model elde edilmiştir. Faktör yapılan yalnızca birkaç çalışmada madde düzeyinde çalışılmış ve daha geniş yapılar elde edilmiştir. Bu çalışma, DSM-IV şizofreni hastalarında PBDÖ ve NBD Övnün hem bağımsız, hem de global maddelerinin faktör yapışım araştırmayı hedeflemektedir. Yöntem: Çalışmaya toplam 180 şizofreni hastası alınmıştır. Ana bileşen analizi ve varimaks rotasyonu gibi standart faktör analizi yöntemleri kullanılarak belirtilerin faktör yapılan belirlenmiştir. Bulgular: Global maddelerin analizinde pozitif, negatif ve dezorganizasyon boyutlan olmak üzere üç faktör elde edilmiştir. Madde düzeyinde yapılan faktör analizinde öncelikle, toplam varyansın %68vini açıklayan 13 faktör ortaya çıkmıştır. % 10s dan daha nadir puanlanan 4 madde (düşünce çekilmesi, enkoherans, çelinebilir konuşma ve klang çağrışım) çıkarılarak uygulanan ikinci analizde ise, 12 faktör elde edilmiştir. Bunlar: Psikomotor yoksulluk, Pozitif yapısal düşünce bozukluğu, İşitsel/görsel varsamlar, Sosyal ve mesleki işlev kusuru, Tuhaf sananlar, Dikkat/Stereotipi, Paranoid özellikler, Bedensel varsananlar/sananlar, Görünüm, Büyüklük/Dinsel sananlar, Uygunsuz duyguların /Cinsel etkinlik ve Kıskançlık sananlardır. Sonuç: Daha önce yapılan çalışmaların sonuçlan ile uyumlu olarak, hem global hem de madde düzeyinde elde edilen faktör yapılan basit pozitif-negatif dikotomisini ve PBDÖ ve NBDÖ alt ölçek yapılarını desteklememiştir. Özellikle pozitif belirtiler için, ileri çalışmalarda global yada boyutsal değerlendirmelerin yerine, bağımsız maddelerin kullanılmasının daha uygun bir strateji olabileceği düşünülmektedir. Anahtar Sözcükler: Faktör analizi, negatif belirtiler, pozitif belirtiler, şizofreni 55

SUMMARY Factor Structure For Positive and Negative Symptoms in Schizophrenic Patients Objective: Most studies investigating the symptom dimensions of schizophrenia utilizing the global ratings of Scale for the Assessment of Positive Symptoms (SAPS) and the Scale for the Assessment of Negative Symptoms (SANS) favour a three factor model. Only a few studies have examined the factor structure at item- level and they have suggested a wider dimensional structure. The present study sought to investigate the factor structure of both independent and global items of the SANS and SAPS in ÜSM-TV schizophrenia patients. Method: A total of 180 schizophrenia patients participated in the study. Standard factor analytical procedures like principal component analysis and varimax rotation were applied to determine factor structures. Results: Analysis of the global items yielded a three-factor solution representing positive, negative and disorganization dimensions. The item-level factor analysis revealed 13 factors explaining 68% of the total variance. A second analysis, excluding the 4 items (thought withdrawal, incoherence, distractible speech, clanging) which were rated as definitely present in less than 10% of the patients, resulted in a 12-f actor solution; psychomotor poverty, positive formal thought disorder, auditory/visual hallucinations, social and occupational dysfunction, bizarre delusions, attention/stereotypy, paranoid features, somatic hallucinations/delusions, appearance, grandiose/religious delusions, inappropriate affect/ sexual activity and delusions of jealousy. Conclusion: Consistent with previous studies, neither the global nor the item-level factor structures supported the simple positive-negative dichotomy and the subscale compositions of the SANS and the SAPS. Therefore, future studies should make use of the single items instead of the global or dimensional ratings, especially when positive symptoms are being studied. Key Words: Factor analysis, negative symptoms, positive symptoms, schizophrenia 56