İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerinin etik liderlik ve örgütsel adalet davranışlarının etkisi

Abstract

Örgütlerde insan öğesi örgütün etkililiği ve verimliliği için önemlidir. Her örgüt daha çok dirik, sağlıklı, verimli ve yeterli olmak ister. Örgütsel değişim içinde örgütler yeni oluşumlara karşı yeniden bir oluş içinde olmak isterler. Örgütsel değişimin uygulayıcısı olarak yöneticiler yönetsel iş ve eylemlerin odağında yer alırlar. Her yönetici davranışı etkilediği, harekete geçirdiği etkenlerle örgütünün dirikliğine, yenileşmesine, verimliliğine, yeterliliğine ve daha birçok özelliğine hükmeder. Örgütsel davranış birçok davranışı etkilemektedir. Örgütte yönetici etik liderlik davranışı, örgütsel adalet ve örgütsel bağlılık örgütsel davranışın etkilediği değişkenlerdir. Birbirlerini etkileyen bu üç kavram örgütlerin amaçlarını gerçekleştirmesi açısından önem taşımaktadır. Okulun çıktılarını bir şekilde etkilediği düşünülen birer kavram olarak etik liderlik, örgütsel adalet ve örgütsel bağlılık, okulun amaçlarına ulaşmasında önemli değişkenler olarak kabul edilebilir. Bu araştırmanın amacı ilköğretim okulu öğretmenlerinin bu üç değişkene ilişkin algı düzeylerini saptayarak aralarındaki ilişkiyi ortaya koymaktır.Araştırmanın örneklemi için, Hatay'daki her ilçede öğretmen sayısı 10'un üzerinde olan okullar tercih edilmiştir. Böylece 12 ilçede bulunan 635 ilköğretim okulundaki toplam 9004 öğretmen çalışma evrenini oluşturmaktadır.Örneklem büyüklüğünü belirlemede, büyüklüğü belli olan evren için hazırlanmış aşağıdaki örneklem büyüklüğü saptama formülü kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemi için 0.05 anlamlılık düzeyinde ve d= ± 0.03 örnekleme hatası ile öğretmenlerin farklı cinsiyet, yaş, kıdem, branş, okuldaki öğretmen sayısı, okuldaki hizmet süresi bakımlarından evrenin farklı görüş ve düşüncelere sahip olduğu yani heterojen olduğu düşünülerek n= N t² p q / d² (N-1) + t² p q şeklindeki formülden yararlanılmıştır (Yazıcıoğlu ve Erdoğan, 2004).Örneklem sayısını 12 ilçedeki 42 okula dagıtmak için tabaka ağırlığı saptanmıştır. Örneklem sayısı olarak belirlenen 954 öğretmen, evrendeki öğretmen sayısına bölünerek bulunmuştur. (Tabaka ağırlığı = 954 / 9004 = 0,1059) Bu formüle dayalı olarak ilçe tabaka ağırlığı yaklaşık 0,1059 bulunmuştur. Böylece çalışma evrenin yaklaşık %10'u alınarak örneklem büyüklüğü olan 954 kisi dengeli bir sekilde ilçe tabakalarına dagıtılmıştır. İlçe tabakalarındaki ögretmen sayısının yaklaşık 0,10'u alınarak örneklemin çalışma evrenini temsil etmesi sağlanmıştır. Örneklem sayısına ulaşabilmek için uygulanan ölçek sayısı örneklem sayısından yaklaşık %30 fazla tutulmuştur.Araştırmanın verileri ?etik liderlik davranışı ölçeği?, ?örgütsel adalet ölçeği?, ve ?örgütsel bağlılık? ölçeği? ile toplanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde aritmetik ortalama, t testi, Mann Whitney U testi, Kruskal Wallish testi, varyans analizi, korelasyon katsayısı, basit ve çoklu regresyon analizi kullanılmıştır.Sonuç olarak, yönetici etik liderlik davranışı, okulların örgütsel adalet doğasına etki ederek öğretmenlerin okulları ile olan ilişkilerinde örgütsel bağlılık yaratmaktadır. Örgütsel adalet yönetici etik liderlik davranışı ile örgütsel bağlılık arasında önemli bir yordayıcı değişken olarak kabul edilmektedir. Öğretmenlerin bağlılıklarının temelinde yöneticilerinin etik liderlik davranışları esnasında örgütsel adaleti sağlamaları yatmaktadır.Okulda herkes için aynı uygulama kurallarının oluşturulması, sadakat, eşitlik, adalet, doğruluk, dürüstlük ve erdem gibi değerlerin ön plana çıkarılması, yöneticilerin etik ve adaletli davranışlar sergileyecekleri okul kültürü ve iklimi yaratılması için hizmet içi eğitim çalışmalarına yer verilmesi önerilebilir.Anahtar kelimeler: Liderlik, etik liderlik, örgütsel adalet, örgütsel bağlılık.

In organizations human element is important for the productivity and effectiveness of the organization. Every organization wants to be more energetic, healthier, more productive and more adequate. When organizations face changes every organization wants to cope with these changes. As the practitioners of the organizational change, the administrators take place in the spot of the actions and operations. Each administrator commands energy, reformation, adequacy and many other features of the organization with the attitudes he effects and the factors he puts into action. Organizational attitude affects many attitudes. In organization administrator?s moral attitude, organizational justice and organizational commitment are the variables which are affected by the organizational attitude. These three concepts that affect each other are important from the point view of the organizations to realize their aims. These three concepts, ?moral leadership?, ?organizational justice? and ?organizational commitment? which are thought to effect outputs of the school in a way, are considered as important variables to fulfill the aims of the school. The aim of this study is to reveal the relationship between these variables by setting perception levels of these variables.To determine the sample of this research in schools that have more than ten teachers from each district in Hatay were preferred. As a result, 9004 teachers from 635 primary schools of 12 districts comprise the population of the study. In determining the sample the size, the following Formula is used; For the sample of this research with 0,05 expressiveness level and d= ± 0,03 sample mistake by considering that the universe of study has different view and opinion that means it is heterogeneous from the point view of teachers? gender, age, seniority, branch, number of teachers in schools and the period of service the sample was calculated according to the Formula taking place below (Yazıcıoğlu and Erdogan, 2004). n=Nt²pq/d²(N-1)+t²pqIn order to distribute the number of samples to 42 schools in 12 districts layer weight was set. Nine hundred and fifty four teachers who were determined as the sample were found by being divided by the number of teachers in the population. Layer weight = 954/9004=0.1059 according to this Formula district rank density is found about 0,1059. As a result, the sample consisting of 954 people that are set by taking % 10 of the population were distributed to district rank in a balanced way. By taking the 0,10 of the number of teachers in the district ranks the sample was provided to represent the population of the study.The data of the research was added to ?ethical leadership attitude scale?, ?organizational justice perception scale? and ?organizational commitment scale?. Arithmetic average, t-test, Mann Whitney U test, Kruskal Wallis test, Variance Analysis, Correlation Coefficient, simple and multiple regression analysis were used in analysis of data.The results revealed that administrative ethical leadership attitude creates organizational commitment in teachers for their relationships with their schools by effecting organizational justice nature of the schools. Organizational justice is accepted as an important guide variable between administrative ethical leadership attitude and organizational commitment. At the basic of the commitment of teachers the administrators are to show their administrative ethical leadership attitude by guaranteeing organizational justice. The formation of the same application rules for everybody in schools, excelling values such as faithfulness, equality, justice, rightness, honesty, virtue, creation of school culture and climate where administrators behave in a ethical and fair way and giving place to education during service can be offered.Key words: Leadership, ethical leadership, organizational justice, organizational commitment.?İLKÖĞRETİM OKULU ÖĞRETMENLERİ