Mevcut ve öneri kentsel dönüşüm projelerinin peyzaj mimarlığı açısından irdelenmesi, Erzurum örneği

Abstract

Kentsel dönüşüm, kentsel sorunlara çözüm üretmek amacıyla değişime uğrayan bir bölgenin, ekonomik, fiziksel, sosyal ve çevresel koşullarına kalıcı bir çözüm sağlamaya çalışan kapsamlı bir vizyon ve eylem planıdır. Kentsel dönüşümün en temel hedefleri fiziki çöküşü durdurmak ve tarihi dokunun sürdürülebilirliğini sağlamak, ekonomik yaşamı canlandırmak ve kentsel yaşam kalitesini yükseltmektir.Bu çalışmanın amacı; hızlı kentleşme, çarpık yapılaşma ve gecekondulaşma gibi sorunlara çözüm olarak karşımıza çıkan kentsel dönüşüm sürecinde kent, kentleşme, kent kimliği, kentsel dönüşüm, koruma, sürdürülebilirlik kavramlarının kentsel tasarım ve peyzaj mimarlığındaki önemini vurgulayarak, Erzurum kentindeki mevcut ve olası dönüşüm alanlarının Peyzaj Mimarlığı açısından değerlendirilmesidir.Öncelikle, çalışma alanının doğal ve kültürel kaynak değerleri incelenerek Erzurum ili Kentsel dönüşüm çalışmaları içerisinde halen devam eden ve büyük ölçüde tamamlanmış olan Hasan-i Basri kentsel yenileme alanına yönelik kentsel dönüşüm projesi arazi kullanım standartları değerlendirilmiştir. Yapılan çalışmada kentsel dönüşüm yapılan alanlarda kentsel peyzaj planlamasına yönelik eksiklikler ortaya konarak peyzaj planlaması açısından kentsel dönüşüm yapılması hedeflenen Dağ Mahallesi alanında öneri senaryolar üzerinde durulmuştur.Toplam 1 286 625 m2 olan öneri alanın ekolojik, estetik ve ekonomik kriterler ışığı altında optimum alan kullanım kararları ortaya konmuştur. Dağ Mahallesi öneri dönüşüm senaryosunda alan kullanım dağılımı sonucunda yeşil alan: 624 766 m2, konut alanı: 315 760 m2, ticaret alanı: 15 551 m2, eğitim alanı: 11 823 m2, dini tesis alanı: 5.999 m2, spor alanı: 3853 m2, yollar vd.: 277 449 m2 olarak önerilmiştir. Bu öneri peyzaj tasarım senaryosu ile kırsal bir yerleşim görüntüsündeki Dağ Mahallesine üç boyutlu modeller hazırlanmıştır. Böylece Dağ Mahallesi öneri kentsel dönüşüm alanının Erzurum kentine örnek modern bir kent modeli görüntüsü kazandıracağı, kentin sürdürülebilirliğine katkı sağlayacağı ve kentsel dönüşüm çalışmalarına rehber olabileceği sonucuna varılarak önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Kentsel Dönüşüm, kent, kimlik, koruma, kentsel tasarım, peyzaj planlama, Erzurum

Urban transformation is a comprehensive vision and action plan which tries to provide permanent solutions for the problems in urban area due to distorted economic, physical, social and environmental conditions in an altered area. Basic aims of urban transformation are to stop physical distortion; achieve the sustainability of historical tissue; enliven economic life and heighten the quality of urban life.The aim of present study is to evaluate existent and possible urban transformation works in Erzurum city by emphasizing the importance of the concepts of urban, urbanisation, urban identity, urban transformation, conservation and sustainability for urban design and landscape architecture in urban transformation process which is the solution for the problems such as rapid urbanisation, distorted construction and gecekondu.At the first stage of the study, land use standards in the semi-completed urban transformation project of Hasan-i Basri urban area, which is among the urban transformation areas in Erzurum city, were evaluated by surveying natural and cultural values of the area. Proposed scenarios in the neighbourhood of Dağ Mahallesi planned to be transformed were focused considering urban landscape planning defects in this urban transformation area. Optimum land use decisions were determined in the light of ecological, aesthetical and economic criteria of the proposed area of 1.286.625 m2. As the consequence of the study, land use distribution in the proposed Dağ Mahallesi transformation scenarios was a green area of 624.766 m2, a housing area of 315.760 m2, a commercial area of 15.551 m2, an educational area of 11.823 m2, a religious facility area of 5.999 m2, a sport area of 3853 m2, and an area of 277.449 m2 left roads and others. With this proposed landscape design scenario, 3- D models were prepared for Dağ Mahallesi neighbourhood which has now an appearance of village. Additional proposals were suggested by concluding that the results of the study might be a model for Erzurum city with its modern view, it could contribute to sustainability of the city and be a guide future urban transformation works.Keywords: Urban transformation, city, identity, conservation, urban design, landscape planning, Erzurum