Biyoklimatik konfor değerleri bakımından Doğu Anadolu bölgesi rekreasyonel alanlarının incelenmesi

Abstract

İnsanların bulundukları ortamın havasıyla ilgili hislerini ifade eden biyoklimatik konfor kavramıyla ilgili son zamanlarda dünyada ve Türkiye'de iklim değişikliğinin de etkisiyle dış mekânlarda çalışmalar yapılmaktadır. Turizm ve rekreasyonu da kapsayan dış mekan aktivitelerine etki eden faktörler sosyal, psikolojik ve ekonomik açıdan önemli oldukları gibi yapılan işten verim ve zevk alma açısından da son derece önemlidir. Bu nedenle dış mekan aktiviteleri üzerinde iklim de dahil etkili olabilecek her türlü faktörün iyi incelenmesi gerekmektedir. Bu çalışmada, Türkiye'nin doğusunda yer alan 14 ilin iklim verileri rekreasyon ve turizm aktivitelerine uygunluk bakımından değerlendirilmiştir. Bu amaçla çalışma alanındaki kentlerde ve bağlı ilçelerde yer alan toplam 44 meteoroloji istasyonundan 1975 ile 2009 yılları (35 yıl) arasında ölçülen iklim verileri kullanılarak biyoklimatik konfor hesaplamaları yapılmıştır. Biyoklimatik konfor hesaplamaları için tüm dünyada yaygın olarak kullanılan ve oldukça detaylı bir indeks olan PET (Physiological Equivalent Temperature) indeksi ve Rayman hesaplama modeli kullanılmıştır. Elde edilen biyoklimatik konfor değerlerinin zamansal dağılımları ve alan genelinde yıllık ortalama, maksimum, minimum ve onar günlük aralıklarla aylık alansal dağılımları ArcGIS 9.2 programı kullanılarak elde edilmiştir. Çalışma sonucunda, çalışma alanının genelinde özellikle yaz aylarında çok olumlu koşullar gözlenirken, kışın aşırı bir soğuk stresi görülmektedir. Alanın bu durumu özellikle alternatif turizm aktiviteleri için çok uygun koşullar sağlamaktadır. Bu nedenle, bu bölgenin kalkınma alternatiflerinden olan turizm ve rekreasyon aktiviteleri için bu uygun özelliklerin de tanıtılması ve gerekli yeniliklerin yapılarak uygun faaliyetlerin geliştirilmesi sağlanmalıdır. Peyzaj Mimarlığı açısından ise rekreasyon alanlarının sayısının ve kalitesinin artırılması ve bunu yaparken de biyoklimatik konfor şartlarına bağlı kalınması gerekmektedir.Anahtar Kelimeler: Biyoklimatik konfor, Doğu Anadolu, PET, Peyzaj Mimarlığı, e- rekreasyon

So far, the studies on the concept of bioclimatic comfort, which means the sensation of ambient air conditions by people, have generally been on indoor conditions in Turkey. However, climatic change sensing itself in the world and Turkey has provided an obligation to perform the requirements of this concept. Comfort conditions of people performing outdoor activities including tourism and recreation based on ambient air conditions are very important for these people to enjoy their activities and work efficiently. Tourism and recreation activities are socially, psychologically and economically very important for people. It is therefore an obligation to investigate in details every kind effective factor, including weather and climate, on these activities. In the present study, climatic data of 14 cities in the east of Turkey were evaluated for the suitability for recreation and tourism activities. For this aim, climate data between 1975 and 2009 (35 years) were obtained from totally 44 meteorological observation stations in the cities and the districts in these cities and used for the calculation of bioclimatic comfort conditions. For the calculation of bioclimatic comfort conditions, one of the most detailed and widely used indices all over the world, PET (Physiological Equivalent Temperature), and Rayman calculation model were used. As a result, calculated bioclimatic comfort values were evaluated for each station by preparing spatial distribution charts considering mean, maximum, minimum and monthly means of PET using ten day intervals and ArcGIS 9.2 software; and temporal distribution diagrams. As the consequence of the study, it was stated that study area exhibits considerably favourable features especially in summer period even though extremely cold conditions are prevalent in winter. This characteristic of the study area offers suitable conditions for alternative tourism activities. Therefore, favourable characteristics of the area should be utilised and promoted for tourism and recreation which are the development alternatives of the area, in addition to innovation and development of new activities. For the Landscape Architecture, quality and quantity of the recreational areas in the area should be increased by taking bioclimatic comfort conditions into consideration.Keywords: Bioclimatic comfort, East Anatolia, PET, Landscape Architecture, e-recreation