İbn Haldun`un(1332-1406) `Mukaddime` sine göre İslam kurumları tarihi

Abstract

Tezimiz başta giriş olmak üzere birinci ve ikinci bölümden oluşmaktadır. Bölümlerde de ayrıntıların anlatıldığı kısımlar ve konular vardır. Çalışmamız İbn Haldun'un görüşü temel olmak üzere birçok kaynaktan yararlanarak yapılmıştır.Giriş bölümü ise 3 kısımdan oluşur: Birinci kısımda İbn Haldun'un hayatı ve eserleri ayrıntılı bir şekilde anlatılmaktadır. İkinci kısımda İbn Haldun tarihçiliği tahlil, edilirken, üçüncü kısımda ise Mukaddime'nin temel özellikleri anlatılmaktadır.Birinci bölüm 4 kısımdan, her kısım da kendi içinde konulara ayrılmıştır. İlk kısımda devlet yönetim; hilafet, vezaret ve divan olmak üzere 3 konuda ayrıntılı olarak anlatılmıştır.Hilafet konusunda; hilafetin anlamı, menşei, halifede bulunması gereken şartlar ve halifenin görevleri anlatılırken, Vezaret konusunda ise; biat, veliahtlık(Yezit'in ve Hz.Ali'ninveliahtlı- ğı),hilafetin saltanata dönüşmesi, hilafet ve asabiyet, vezirlik ve asabiyet, asabiyetin menfi yönleri, vezirliğin anlamı, görevleri, Emevi, Abbasi ve Endülüs Emeviler'de vezaret, vezirlik çeşitleri araştırılmıştır. Hilafet ve Vezaret konularında özellikle İbn Haldun'un asabiyet nazariyesi üzerinde durulmuş ve tarihsel süreçte değerlendirilmiştir. Devlet yönetimi kısmındaki diğer konu olan Divan Teşkilatı'nda ise; divanın anlamı, İslam devletinde ilkDivan ve divan kâtipliği anlatılmıştır.Birinci bölümün B kısmında da Mukaddime ışığında tarihsel süreçte Adli Teşkilat araştırılmıştır. Özellikle hukukun insanlık dolayısıyla da devlet için gereği üzerinde durmuştur. Bölümün C kısmında ise Mali teşkilat' tan dolayısıyla da vergiler ve para konusundan Mukaddime sınırları içerisinde devlet ve piyasalar içindeki durumundan bahsedilmiştir. Son kısımda yani D kısmında ise Askeri Teşkilat İbn Haldun'un değerlendirmesiyle açıklanmıştır. İbn Haldun özellikle askeri teşkilatın devletin varlığında temel olduğu üzerinde durmuştur. Bu sebeple ordu, polis ve donanma konuları Mukaddime ışığında İlk dönem, Emevi, Abbasi ve Endülüs Emevi dönemleri şeklinde kategorilerde anlatılmıştır.İkinci bölümde ise Medeni hayatın unsurları 4 kısımda incelenmiştir. Toplumunmedenileşmesi sürecinde birinci dereceden önemi olan eğitim-öğretim ilk kısımda incelenmiş,Eğitim-öğretimin önemi, gerekliliği, yöntemi, Eğitim-öğretimde ilimlerin sınıflandırılması (nakli ve akli ilimler),Eğitim-öğretimde dil(nahiv,lugat,beyan,edebiyat),İslam ülkelerinde Eğitim-öğretim konuları ele alınmıştır. İkinci kısımda da dini teşkilat Mukaddime ışığında imamlık konusu esas olmak üzere anlatılmıştır. C kısmında toplumsal hayatın unsuru olan şehir hayatı İbn Haldun'un özgün yorumları temel teşkil edecek şekilde şehirlerin oluşumu, gerekliliği, harap olması, şehirlerde konuşulan dil ve sosyal hayat incelenmiş,özellikle İbn Haldun'la özdeşleşen `asabiyet teorisi'nin şehir hayatındaki yeri üzeride durmuştur.Tuba Denek

This thesis consists of introduction, first, and second parts. Each Part includes titles and subtitles that states details of subjects. This Study is made up by the means of several resources basically the opinions of Ibn KhalduIntroduction Part consist of 3 titles. In The First title Ibn Khaldun?s life and his Works are stated detailed. Whereas In The Second Tıtle Ibn Khaldun?s historiography is analyzed, In The Third Title the basic features of Mukaddımah are explained)The First Part divided into 4 titles, and every title separated into several subitles. İn The First Subtitle The Government is explored into 3 subject: Caliphate, Vizierness, and Divan.Whereas The Meaning, The Etymology, The Requirements of being Caliph, and The Duties of Caliph is explored In ?The Caliphet? Subtitle;The acknowledging, The Inheritorness of Padishah (like Yezid?s to Majesty Ali), The Transformation of Caliphet to Sultanate, Caliphet and Sahabaness, Vizierness and Sahabaness, the negative sides of Sahabaness; The Meaning and The Duties of Vizierness, The kinds of vizierness in the Ummayad, the Abbasi, The Marwan are stated in ?The Vizierness? subtitle.Particularly Ibn Khaldun?s Sahabaness Theory is explored about the Caliphet and Virierness topics, and these topics is evaluated in a historical Process. The meaning of Divan, The first Divan in Islamic State, and Divan Secretarity is clarified in the other topic in Divan Subject.The B Subtitle of The First Part, with the inspiration of Mukaddimah ?Legal State? is dealt with in the historical process. Especially, the need of law for the mankind, consequently fort he government.In The C Part, by the means of Mukaddimah, Monetary State is explained through the importance of taxes and monetary for the government and the markets.In The Last Part-D; The Military State is explored within the evaluation of İbn Khaldun, whom researches declares the existence of the government is based heavily on the Military States efficiency. However, the army, the police state, and the naval force is explained in the first era, Ummayad era, the Abbasi era, The Marwan era by the means of Mukaddimah.In the Second Part, the civilized life?s requirements are explored through 4 parts. In The first Subtitle The most important requirement of Society?s civilization process ?Education and Learning- is explored: The Importance, The Necessatiy, The Method, The Classification of education and learning (Transportable and Mental Sciences), The Language in education(the usage, the dictionary, decleration, and the Literature)In The second Subtitle; Through the light of Mukaddimah, The Religious State is manifested, especially the subject of İmamate.In The Part C; The City life which is the indispensable component of social life; the Constitution, The importance, the destruction of cities, the social life and the language spoken in cities is explored. Particulary The effects of Sahabaness Theory that is identical with Ibn Khaldun, are examine. Tuba Denek