Besin çözeltisine artan seviyelerde uygulanan kadmiyum ve kurşunun bazı mısır ve ayçiçeği genotiplerinin gelişimi ve mineral içeriği üzerine etkisinin belirlenmesi

Abstract

Bu araştırmada, doğal kaynaklar ve kirlenme yoluyla günümüzde toprak-bitki ekosistemine gireren Cd ve Pb metallerinin ülkemizde yaygın olarak yetiştirilen mısırın (Zea mays L.) 3223, 3394, 34N24, 31P41, 31G98, DK647, Kermess, Vera, Doge, Luce, Pegaso, MF714, Varenne, Isidora ve Larigor genotipleri ile ayçiçeğinin (Helianthus annuus L.) C70165, 8N386CL, Tarsan, DFK2525 ve AS508 genotiplerinin gelişimi ve mineral içeriği üzerine etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Deneme bitkilerinin tohumları torf+kum karışımında çimlendirilip, 3-4 yaprak aşamasına gelen fideler besin çözeltisine aktarılmış ve 0, 0.5, 1, 5, 10 mg l-1 Cd; 0, 50, 100 ve 150 mg l-1 Pb tüm seviyeler için 3 tekrarlı olarak uygulanmıştır. 45 günlük gelişme periyodu sonunda kök ve gövde+yaprak olarak hasat edilen bitkilerin kök ve gövde uzunlukları, yaş ve kuru ağırlıkları, su içerikleri, kuru madde miktarları, klorofil düzeyleri, Cd ve Pb birikimleri ve mineral içerikleri belirlenmiştir.Sonuç olarak, Cd ve Pb ağır metalleri mısır ve ayçiçeği genotiplerinin kök ve gövde gelişimini, mineral içeriklerini ve klorofil düzeyini önemli seviyede etkilemiştir. Ağır metal konsantrasyonundaki artışa bağlı olarak mısır ve ayçiçeği genotiplerinin kök ve gövde büyümesinin azaldığı görülmüştür. Ancak Pb uygulamasında mısır genotiplerinin kök uzunluklarındaki değişim genotiplerden bağımsız olarak ortaya çıkmıştır. Mısır genotiplerinde gövde yaş ve kuru ağırlıklarında Cd seviyesi ile genotip, kök ve gövde kuru ağırlıklarında ise Pb seviyesi ile genotip interaksiyonları önemsiz bulunmuştur. Mısır ve ayçiçeği genotiplerinin mineral içerikleri (N, P, K, Ca, Mg, Fe, Cu, Zn, Mn ve B) üzerine Cd ve Pb uygulamalarının etkileri önemli olup, genotiplere bağlı olarak değişim göstermiştir.

This research was aimed to investigate the effect of Cd and Pb on plant growth and mineral contents of some maize and sunflower genotypes commonly grown in the region (Zea mays L.; 3223, 3394, 34N24, 31P41, 31G98, DK647, Kermess, Vera, Doge, Luce, Pegaso, MF714, Varenne, Isidora, Larigor and Helianthus annuus L.; C70165, 8N386CL, Tarsan, DFK2525, AS508). The germinated seedlings in peat+sand medium transferred to the nutrient culture after growth of 3-4 leaves and Cd with concentration of 0, 0.5, 1, 5, 10 mg l-1 and Pb with concantration of 0, 50, 100 ve 150 mg l-1 were implemented with three repitations. Lenght of roots and stems, wet and dry weights, water contents, dry matter, chlorophyl levels, accumulation of Cd and Pb and mineral contents of harvested plants were determined for roots and stem+leaf.The results indicated that increased levels of Cd and Pb significantly affected on the root and stem developments, mineral contents and chlorophyll levels of maize and sunflower genotypes. Root and stem growth of maize and sunflower genotypes decreased by increasing heavy metal concantrations. Cd and genotype interaction at dry and wet stem weights and Pb and genotype interaction at root length, root and stem dry weight of maize genotypes were found non significant. The effects of Cd and Pb implementations on the mineral contents (N, P, K, Ca, Mg, Fe, Cu, Zn, Mn ve B) of mazie and sunflower genotypes were found significantly important and differed related to the genotypes.