Elementer branşlarda faaliyet gösteren sigorta şirketlerinde iç denetim süreci ve bir öneri

Abstract

Sigorta; kredi temini, sermaye oluşumu, rizikolara karşı koruma gibi ekonomik ve sosyal işlevleri yerine getiren, toplumun tüm kesimlerini ilgilendiren bir hizmet türüdür. Sigorta işlemlerinin güvenli ve finansal olarak sağlam bir temel üzerinde yürütülmesi için etkili bir denetim sistemi gereklidir. Söz konusu denetim, iç denetim, bağımsız denetim ve kamu denetimi aşamalarından oluşmaktadır. Çalışmada diğer denetim türleri için güvence oluşturan ve ilk kontrol basamağı olarak düşünülmesi gereken iç denetim süreci üzerinde durulmaktadır. Sigorta şirketlerinde iç denetim; işlemlerin yasal düzenlemelere ve yönetim kurulu tarafından belirlenen politika ve stratejilere uygun olarak yürütüldüğü, işletme varlıklarının korunduğu, muhasebe ve diğer kayıtların eksiksiz ve doğru bilgi sağladığı hususlarında güvence sağlamaktadır. Ayrıca sahip oldukları bilgi ve deneyim sayesinde faaliyetlerin etkinliğinin geliştirilmesi yönünde yöneticiler için danışmanlık hizmeti sunmaktadır. Türk sigorta mevzuatının Avrupa Birliği mevzuatına uyum sürecinde finansal piyasaların düzenlenmesi ile ilgili atılan adımlardan olan 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ve kanuna ilişkin olarak çıkarılan Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin İç Sistemlerine İlişkin Yönetmelik'te iç denetime ilişkin hükümler düzenlenmiştir. Yönetmeliğin 17. maddesinin 2. fıkrasında, birim esaslı olarak yapılandırılan sigorta şirketlerinin iç denetim usulü, incelemenin sınırlarının ve içeriğinin belirlenmesine dayanak oluşturmuştur.Çalışmada, ?Uluslararası İç Denetim Mesleki Uygulama Standartları?nda belirtilen esaslar paralelinde elementer branşlarda faaliyet gösteren sigorta şirketlerinde iç denetim süreci ele alınmış ve işletme birimleri bazında süreçte kullanılan kontrol noktalarına yer verilmiştir. Sigorta şirketlerinin organizasyon yapılarını belirlemek ve örgütsel denetim sürecinde analize konu edilecek birimleri tespit etmek amacıyla sektörde yer alan şirketlerden konuyla ilgili olarak bilgi talep edilmiştir. Elektronik posta ve görüşme yoluyla elde edilen veriler ışığında oluşturulan yapıda yer alan birimlerden önemlilik derecesi yüksek olan ve sektöre has faaliyetler yürütenler incelenmiştir. Kontrol noktaları oluşturulurken, konuya ilişkin yeterli akademik çalışma mevcut olmamasından dolayı, görev yapılan denetimler sırasında hazırlanan çalışma kâğıtlarından faydalanılmıştır.Araştırma sonucunda sigorta sektöründe iç denetimin fonksiyonlarını geliştirebilecek önerilerde bulunulmuştur. Sigorta şirketlerinde, iş süreçlerinin geliştirilmesi ve süreçlerde yaşanabilecek aksaklıklara karşı önceden önlem alınmasını sağlayan, süreç odaklı denetim faaliyetlerinin yürütülmesinin iç denetimin sağladığı faydayı arttıracağına değinilmiştir. Ayrıca, iç kontrol sisteminin etkinliğinin arttırılması gerektiği savunulmuş, sigorta sektöründe iç denetime ilişkin genel prensiplerin ve uygulama esaslarının belirtildiği, ulusal ve ya uluslararası bir çerçeve metninin hazırlanmasının iç denetçilere uygulama aşamasında yol gösterici olacağı belirtilmiştir. Sigortacılık faaliyetlerinin karmaşık bir yapıya bürünmesi neticesinde, denetim konu başlıklarına göre uzmanlaşma yönünde bir yapılanmanın gerekliliği vurgulanmıştır. Sektörde bilgi teknolojileri denetimine ilişkin çalışmalarının dünyada genel kabul görmüş olan COBIT standartları çerçevesinde yürütülmesi gerektiği, söz konusu düzenlemelerinin sigortacılık mevzuatına entegre edilmesinin denetimin etkinliğini artıracağına kanaat getirilmiştir.

Insurance is a type of service, which interests all segments of the society and offers economic and social facilities such as loan ensuring, capital saving and protection against risks. An effective audit system is required to provide secure and financially reliable insurance transactions. The stages of the audit system consist of internal audit, external audit and public inspection. This study emphasizes the internal audit system, which should be considered as the first step of control and assurance for other audit systems.The internal audit function of an insurance company assures the compliance of the transactions with the legal regulations or the policies and strategies set by the board of directors, protection of the assets, accuracy of the accounting system and other records. In addition, thanks to their knowledge and experience, auditors provide a consultancy service for managers to develop the effectiveness of company activities.In the harmonization process of Turkish legislation with the European Union legislation, ?The Insurance Law? no. 5684 and in relation to the law, ?The Regulation on Internal Systems of Insurance, Reinsurance and Pension Companies? are enacted and the provisions related to internal audit is organized in this regulation. In the Regulation, the provisions of article 17, on the second paragraph, insurance companies internal audit procedures are designated as unit base and this structure formed the basis for determining the boundaries and content. In this study, the concept of internal auditing process in the insurance companies have been studied in line with ?The International Standards for the Professional Practice? and control points are revealed for each of the main business units. The information about the organizational structure of the insurance companies, which have been helpful to analyze the audit process, were requested and maintained directly from the insurance companies. Within the structure formed by the data obtained through electronic and face to face correspondence, units which are more significant and which carry out activities that are more relevant to sector, are specifically investigated. While forming the control points, working papers which are prepared during the routine audits are utilized, as there is not sufficient academic study found in that area. As a result of the study, some recommendations are made to develop internal audit functions of the insurance sector. It is mentioned that, conduction of process-oriented auditing techniques, which provides development of business processes and to take necessary measures against disturbances, will increase benefits of internal auditing. In addition, increasing the effectiveness of internal control system is supported and need for general principles and standards about the international framework of internal audit in the insurance sector is emphasized. As a result of the increasing complexity of the insurance activities, the necessity of specialization according to audit fields is emphasized. IT Audit should be conducted within the framework of the generally accepted COBIT standards and the regulation should be integrated in to the insurance legislation.