Nepeta meyeri Benth. (kedi nanesi) uçucu yağ ve ekstrelerinin herbisidal etkilerinin belirlenmesi

Abstract

Nepeta meyeri Benth.'den hidrodistilasyon yöntemiyle izole edilen uçucu yağ GS-MS yöntemiyle analiz edilmiştir. Yağın %99.99'dan daha fazlasını temsil eden uçucu yağ içerisinde 11 bileşen tanımlanmıştır. Başlıca uçucu yağ bileşenlerinin 4a ?,7 ?,7aß-Nepetalactone (%80.32); 4a ?,7 ?,7a ? ?Nepetalactone (%10.32); trans-Pulegol (%3.13); 1,8 Cineole (%2,95); ß-Bourbonene (%2.0); Oksijenli monoterpenler (%97.70); Sesquiterpen hidrokarbonlar (%2.29) olduğu belirlenmiştir. N. meyeri'den elde edilen n-hexane ekstresi GS-MS yöntemiyle analiz edilerek toplam 21 bileşen tanımlanmış olup, başlıca ekstre bileşenleri olarak ise 4a ?,7 ?,7aß-Nepetalactone (%83.68); 4a ?,7 ?,7a ? ?Nepetalactone (%3.60); 1,8 Cineole (%1.92); Oksijenli monoterpenler (%90,69); Monoterpen hidrokarbonlar (%3.17); Sesquiterpen hidrokarbonlar (%1.56) tespit edilmiştir. Elde edilen uçucu yağ ve ekstreler Amaranthus retroflexus L., Cirsium arvense L., Chenepodium album L. ve Sinapsis arvensis L., yabancı ot tohumlarına uygulanmıştır. N. meyeri'nin toprak üstü kısımlarından elde edilen uçucu yağın tüm dozları seçilen bütün yabancı ot tohumlarının çimlenmesini %100 oranında engellediği belirlenmiştir. N. meyeri'nin toprak üstü kısımlarından elde edilen ekstrelerden aseton ekstresi çimlenme üzerine %5.33-%42 değerleri arasında etki ederek genel olarak en etkili sonuçları vermiş, S. arvensis tohumlarının çimlenme, kök ve sürgün büyümesini ise tamamen engellemiştir. N. meyeri'nin kök kısımlarından elde edilen ekstrelerden aseton ekstresi en etkili ekstre olarak belirlenmiş olup, A. retroflexus, C. album ve S. arvensis'in çimlenme, kök ve sürgün büyümesini tamamen engellemiştir. Sera denemesinde ise petri denemesinde de kullanılan 20 mg'lık doz kullanılmıştır. Uçucu yağ ve ekstrelerin yüksek dozu (20 mg) hem petri denemesinde hem de sera denemesinde etkili bulunmuştur. Sera denemelerinde uçucu yağın fide ölümlerine etki oranı %28-%64 değerleri arasında olurken, ekstrelerde de fidelerin ölüm oranları yüksek bulunmuştur. Metanol ekstresinin A. retroflexus'un fide ölümlerine etki oranı %40.67-%66 değerleri arasında, C. album üzerine kloroform ekstresinin etki oranı %31.33-%62.67 değerleri arasında, C. arvense üzerine kloroform ekstresi etki oranı %33.33-%60.67 değerleri arasında ve hekzan ekstresinin S. arvensis'in fide ölümlerine etki oranının %32-%59.33 değerleri arasında olduğu tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Nepeta meyeri, Herbisidal etki, Amaranthus

Essential oil isolated from Nepeta meyeri Benth. using hydrodistillation was analysed in GS and MS methods. Totally, 11 components were identified in the essential oil representing 99.99% of isolated oil. Main essential oil components were found to be 4a ?,7 ?,7aß-Nepetalactone (80.32%); 4a ?,7 ?,7a??Nepetalactone (10.32%); trans-Pulegol (3.13%); 1,8 Cineole (2,95%); ß-Bourbonene (2.0%); Oxygen monoterpens (97.70%); Sesquiterpen hydrocarbons (2.29%). n-hexane extracted from N. meyeri was analysed in GS and MS methods and 21 components were identified; 4a ?,7 ?,7aß-Nepetalactone (83.68%); 4a ?,7 ?, 7a??Nepetalactone (3.60%); 1,8 Cineole (1.92%); Oxygen monoterpens (90,69%); Monoterpen hydrocarbons (3.17%); Sesquiterpen hydrocarbons (1.56%). Extracts and essential oils were applied to the seeds of weed species; Amaranthus retroflexus L., Cirsium arvense L., Chenepodium album L. and Sinapsis arvensis L. It was determined that all the doses of essential oil extracted from above-ground biomass of N. meyeri wholly inhibited the germination of weed seeds. Among the extracts from the above-ground biomass of N. meyeri, it is the acetone extract that was found to have the largest effect on germination from 5.33 to 42% by wholly inhibiting the germination of seeds and growth in roots and shootings of S. arvensis. Of all the extracts obtained from root part of N. meyeri, acetone was found to be the most effective extract and wholly inhibited the germination and growth of root and shootings of A. retroflexus, C. album and S. arvensis. The dose of 20 mg used in petri experiment was also used in greenhouse experiment. High dose of essential oil and extracts (20 mg) was found to be effective in both petri and greenhouse experiments. In petri experiments, the effect of essential oil on the rate of killing shootings was 28 to 64% while the extracts also showed the same high effect. The effect of methanol extract on the shooting death of A. retroflexus was 40.67 to 66% that of chloroform on C. album was 31.33 to 62.67%, on C. arvense was 33.33 to 60.67% and that of hexane extract on the shooting death of S. arvensis was 32 to 59.33%.Keywords: Nepeta meyeri, Herbicidal impact, Amaranthus retroflexus, Chenopodium album, Cirsium arvense, Sinapis arvensis, Essential oil, Extract